Zespół blisko związanych gwar języka spalskiego używanych w okolicach miasta Belobreżo oraz w reszcie wschodniego Primora. Tym samym zasięg obejmuje obszar Belobreżskiej Republiki Autonomicznej. Wykazuje cechy przejściowe pomiędzy dialektami starospalskimi na wschodzie a primorskimi na zachodzie.
Główne cechy dialektalne[]
- ż > z
- dž > ž
- š > s
- č > c
- e, o, a pochylone kolejno jako o, a, e
- protetyczne v w wyrazach jedno- lub dwuwyrazowych
- a > o po spółgłoskach nosowych
- zachowanie miękkiego r i l (w zapisie jako rj, ri, li)
- u > o po grupach typu Dr (spółgłoska zębowa + r)
- zachowanie starej formy przedrostka u- wraz z przyimkiem u
- reliktowe formy narzędnika
Ważniejsze gwary lokalne[]
- belobreżska właściwa (miasto Belobreżo i okolice przyległe bezpośrednio)
- pełne zmiękczenie zbitki nj, lokalnie zapisywanej jako ń
- wymowa h jako /š/ przed i
- f jest bardzo rzadkie i przeważnie zastępowane przez p
- starachowska (rejon miasta Starahovi)
- wymowa głosek d, t kolejno jako /ð/, /þ/ w pozycji interwokalicznej
- wymowa s jak š przed p i t
- rybicka (rejon miasta Ribici)
- c > č jeżeli po obu stronach wysþepuje i
- liczebnik jeden jako avan (zapożyczenie)
- h jako kʰ w sylabie akcentowanej
- bielińska (rejon miasta Bjaline)
- irańsko brzmiące nazwy kolorów czerwonego, niebieskiego i żółtego
- akcent grawisowy
- k, t/þ > g, d/ð L(i)_
- duchowiecka (rejon miasta Duhovac)
- strzelińska (rejon miasta Stralin)
- dragowicka (rejon miasta Dragovici)
- krapczyńska (rejon miasta Krapci)
Forma literacka[]
Forma literacka dialektu belobreżskiego powstała jako efekt prac lokalnych językoznawców (Stanislav Rakva, Josif Maričkov oraz Roman Pjatrica), mających za cel promocję oraz ratunek lokalnego dialektu przed popularną w połowie XX w. inwazją gwar primorskich i językiem ogólnokrajowym.
Stanowi zlepek gwar belobreżkiej właściwej, starachowskiej i rybickiej, z niewielkim wpływem bielińskiej. Pozostałe narzecza nie miały wpływu na kształt belobreżskiego języka literackiego.
Przykład formy literackiej[]
Ovca i końi (Owca i konie)
"Na kopacu ovca, katara bes sersti końi pavidjela; avan tjažkij vuez tjagnal, vtaren veligen kovceg dvigal, i trjeten całavoku vjozl prjatko. Ovca rakla konjom: "Sordce men baleje, kadi vidjut kak całavok konjom djalati kozeje." Końi atvjastili: "Sluši, ovco, sordca nos baleju, kadi vidjome kak całavok bjare tvoju serst na kamžu lo sebe. Paslušut tu radu, ovca peres ravnina pabjažila."