Fudyń

Ten artykuł napisali po Fudyńu.

Fudyń
Sposub zapisu:	Alfabet łaćijski
Naprawde
Kto i kjedy zrojił:	Kwadracik we 2009
Poco zrojony:	Dla zabay
Klasyfikacia:	Słojajski
Status użendoy
Dźe po ńim śe muji:	Postapokaliptyczna Polska
Organ regulowujoncy:	Rada Miszczuw Jeůzyku
Lista conlangów

Fudyń to takje jeůzyk, co jes taka wersia alternatywna Polskjó, dý pare lat temu nastompia apokalipsa i szyskje użytkowńiki Polskjó wyginý, poza kilku licealistuw (albo jakiś takih).

A tak naprawde, Fudyń zrojił Kwadracik, zainspiroany pszez cehy ńekturyh idiolektuw (i Śloůski jeśli hodźi o tom ortografie). Uwaga: Ten artykuł zajera mase pszypisuw i może odbjegać ze swojó stylu od "akamickjó" stylu... :)

Interpungcia

Nejważńëjszy elemënt jeůzyku to interpungcia. W Fudyńu som takje zasady:

• Kropkje śe staja po końcu zdańa, hyba że śe staja zamjas tamtyh znakuw zapytańa albo wykszykńikuw.
• Pszećinkje też śe staja. Na pszykład pszed "że", ale już ńe pszed "co".
• Nazwy własne (żeczowńikje, pszymjońńikje, itt.) śe pisze z dużëj litery. Za zur tó zapisu Rada Miszczuw Jeůzyku pszyjá Angjelski, ale podobno tak samo byo w Łaćińe, hoć ńik tó dźiśëj ńewje, nobo Łaćina to jeůzyk tak samo martwy co Polski.

Fonologia

W tym dźale som podane opisy wymoy i w IPJE (ang. Intrnashinul Fonetick Alfabbit), i w FTO (Fudyńskjëj Transkrypci Opisoëj).

Krutkje samołoskje

Literka	IPA	FTA
a	[a]	"A" to samołoska poctaoa, jak punk w matematyce. Śe ńeda jej opisać.
e	[ɛ]	Wyżëj od a, ze pszodu.
ë	[ə]	Coś jak e, ale mocńëj ńehlujne. W rużnyh mjescah (np. po j i innyh spułoskah mjenkih) ma alofona [ɪ]. Może też mjeć innyh alofonuw, ale Rada Miszczuw Jeůzyku oszczega: co za dużo alofonuw, to ńezdró. Jak śe zamkńe e we środku sylaby na końcu wyrazu to z ńo śe zroji właśńe takje ë.
i	[i]	Jeszcze wyżëj od e, też ze pszodu.
o	[ɔ]	Wyżëj od a, ale z tyu, i jak je śe muji to śe roji takjó dźubka.
u	[u]	Wyżëj od o, też z tyu, i też ma dźubka.

Dúgje samołoskje

Literka	IPA	FTA
á	[a]	Takje dúgje a.
é	[ɛ]	Takje dúgje e.
í	[i]	Takje dúgje i.
ó	[ɔ]	Takje dúgje o.
ú	[u]	Takje dúgje u.

Np. we słoje dúgi jes dúga samołoska, jak sama nazwa skazuje.

Skomplikoane samołoskje

(np. ao jak we "mjao", albo "oë", jak w "wesoëj")

Te samołoskje śe nazyajom dyftongje. Ih jes bardzo dużo kombinaci no i dlató ńebeńdźemy o ńyh dużo mujić. Po prostu se wymuwće tom trohe kruczszom samołoske co jes na poczontku, a potem dodajće tom co jes na końcu. "Włala", jak mujom Francuzy.

Warto jeszcze tyko spomńëć, że som dyftongje co ńyh śe ńespotyka, albo co ńyh śe spotyka żatko. Do ńyh należom np. eo (nobo to pszeszło w ó) albo dyftongje dźe pjerszy elemënt to i (nobo one śe pokazujom praje tyko po spułoskah tylńyh i wargoyh). Fudyń może też mjeć dwje samołoskje co ńesom dyftongje, zwykle kjedy jenna z tamtyh to takje dyftong, np. jak we słoje poctaoa co śe pojawio na poczontku tabelku o krutkih samołoskah.

Spułoskje

Spułoskje b, d, f, k, l, m, n, p, s, t wystempujom i w Fudyńu, i w Angjelsku, i w Ńemjecku, i w Rusku (ale inaczëj pisane, nobo Ruskje ńekture litery piszom szyfrëm). Na tej poctaje, Rada Miszczuw Jeůzyku oceńya, że te spułoskje wystempujom w każdym jeůzyku na Źemi i ńema poczeby ih opisyańa. W Angjelsku i Ńemjecku k, p i t majom takje mae "puff" kjedy som pszed akcentëm, w Fudyńu tó "puff" ńema.

Pozostae spułoskje:

Literka	IPA	FTA
c	[ts]	Ńic ćekaó (ńć).
cz	[tʂ]	Ńć.
ć	[tɕ]	Ńć.
dź	[dʑ]	Ńć.
dż	[dʐ]	Ńć.
g	[g]	Ńć.
h	[x]	Na poczontku sylaby czeůsto jom wymajajom [h], czyli jak takje zwykły wydëh.
j	[j]	Ńć.
ł	[w]	Ńć.
ng	[ŋ(g)]	Pszed samołoskami zwartymi i zwartoszczelinoymi (c, t, p, itt.) śe wymaja samo [ŋ], dźe ińdźëj, to znaczy na końcu i mjendzy samołoskami, śe wymaja [ŋg]. Jak Fudyń ma n pszed k, to tamto n też śe wymaja [ŋ].
ń	[ɲ]	Ńć.
r	[r]	Ńekture ludźe ńeumjejom wymajać tom łoske. Rada Miszczuw Jeůzyku pszypomina, że to bardzo fajna łoska, i ńenależy jej dyskryminoać.
ś	[ɕ]	Ńć.
sz	[ʂ]	Ńć.
ů	[w]	Jom wymajajom tak samo, jak ł. Ńektuży ludźe majom z tym problemuw i ńewjedzom, dźe śe pisze ł, a dźe ů. Rada Miszczuw Jeůzyku náët ma słó na takih ludźuw: Debile.
w	[v]	Ńć.
z	[z]	Ńć.
ź	[ʑ]	Ńć.
ż	[ʐ]	Ńć.

Akcënt

Akcënt w Fudyńu spada na druom sylabe od końcu, jeżeli ostańńa sylaba ma krutkom samołoske, albo na ostańńom sylabe, jeżeli ta sylaba ma dúgom samołoske albo dyftonga.

Żeczowńikje

Żeczowńikje (albo imjeńa) to som te nejważńëjsze słoa w jeůzyku, dlató som one bardzo ważne. W Fudyńu som czy rodzeje żeczowńikuw, ze zglendu na ih pće: meůskje, żejskje i ńijakje. Ta pća żeczowńikuw zawsze do ńih pasuje, hoćaż inne jeůzyki majom z tym czasami problemuw, np. w bajce "Tom i Jerry" Jerry to mysza, dlató to taka kobjeta, ale ńekture gupje ludźe myśom, że to pojinna być takje facet.

Żeczowńikje w Fudyńu śe odmjeńajom pszez sześ pszypadkuw: ktocowńik, kócowńik, komuczemuwńik, kimczywńik, kóczówńik i ejtywńik. Ńekture ludźe mujom, że jes też takje szusty pszypadek ("pasywńik"), co śe go użya dla podmjotu zdań bjernyh (np. "Fudyń zrojił Kwadracik"), ale Rada Miszczuw Jeůzyku uważa, że to tak ńema - po prostu wtedy szyskje żeczowńikje meůskje i żeczowńikje żejskje w liczbje mnogjëj majom ktocowńika, żeczowńikje żejskje w liczbje pojedyjczëj i szyskje zajimkje majom kócowńika, a szyskje żeczowńikje ńijakje majom szysko jenno co, nobo i tak u ńyh to to samo.

W tym dźale, odmjane żeczowńikuw pokażom na pszykładah. Tamte śe dźelom jeszcze dalëj na rużne kategorie weług tó, jak im śe zmjeńajom łoskje pszy odmjańe, i kture.

Rodzej meůski

Żeczowńikje meůskje opisujom żeczy meůskje, np. dom jes meůski i dlató ma rodzeja meůskjó. Tamte śe zwykle kończom na spułoskje albo -u.

Twarde żeczowńikje meůskje

We twardyh żeczowńikah taka końcuwka w liczbje mnogjëj to -y albo -i. W kimczywńiku te twarde żeczowńikje mogom mjeć dwje końcuwki: albo -u, co jes normalne, albo -e, i wtedy im śe zmjeńa taka spułoska, np. s na ś albo inne takje żeczy.

Zur odmjany twardó żeczowńiku meůskjó:

Pszypadëk	Liczba pojedyncza	Liczba mnoga
ktocowńik	kot	koty
kócowńik	kota	kotuw
komuczemuwńik	kotoji	kotom
kimczywńik	koće	kotah
kóczówńik	kotu	kotuw
ejtywńik	kotu	koty

Mjenkje żeczowńikje meůskje

Mjenkje żeczowńikje to tamte co majom w liczbje mnogjëj końcuwke -e albo -je. W tej grupje wyrazuw, żanne literkje śe ńezmjeńajom w kimczywńiku, i szyskje majom końcuwke -u.

Zur odmjany mjenkjó meůskjó żeczowńiku:

Pszypadëk	Liczba pojedyncza	Liczba mnoga
ktocowńik	koń	końe
kócowńik	końa	końuw
komuczemuwńik	końoji	końom
kimczywńik	końu	końah
kóczówńik	końu	końuw
ejtywńik	końu	końe

Podkategorie

I te żeczowńikje twarde i te mjenkje majom rużnyh podtypuw, weług tó, jak u ńih śe rużńom ktocowńik i inne pszypadkje.

• Tamte co som normalne: Ńic śe ńezmjeńa.

• Tamte co im śe zmjeńa ë na e: To som te żeczowńikje co w ktocowńiku majom "ë", ale w innyh pszypadkah i liczbah tamto śe zmjeńa w "e". Np. facët - dwa facety (twardy), akcënt - dwa akcenty (twardy).

• Tamte co im e zńika: To som te żeczowńikje, co majom e albo je we ktocowńiku, a w innyh pszypadkah już ńe. Np. pjes - dwa psy (twardy), bez - dwa bzy (twardy).

• Tamte co im ë zńika: Jak wyżëj, ale zńika im ë albo jë. Np. dźadëk - dwa dźadki (twardy), fjatëk - dwa fjatki (mjenki), palëc - dwa palce (mjenki).

• Tamte co majom u na końcu: To som te żeczowńikje, co majom na końcu u, ale tyko we ktocowńiku. Np. wjeszhu (twardy), bratu (twardy), wuju (mjenki), miszczu (mjenki).

• Tamte co im śe zmjeńa u na o: To som dźiwne żeczowńikje, co majom we ktocowńiku u, a w innyh pszypadkah o, czyli som bardzo ńeregularne i trudno ih śe nauczyć. Np. lud - dwa lody (twardy). Inny wyraz z tej grupy to np. stuł, ale stuł to wogule dźiwny wyraz, nobo jemu zńika to ł czasami (dwa stoy).

Żeczowńikje meůskje co wyglondajom na żejskje

Tamte też som, np. "idiota", nobo idiota to jes facët. Rada Miszczuw Jeůzyku spożondza dúgom liste tyh szyskih wyrazuw, żý by je zńyszczyć, nobo som bżydkje i wymyśliy je femińiski. Bardzo dużo takih żeczowńikuw śe kończy na -sta i opisuje złyh ludźuw, np. komuńista albo atejista.

Rodzej żejski

Rodzej żejski suży do określańa żejskih żeczy. Te żeczowńikje żejskje śe kończom zwykle na -a, a czasami na -ś. W Polsku póno bý wyrazy żejskje co śe kończý na inne spułoskje, ale teraz ih ńema, nobo śe myliy z meůjskih.

Twarde żeczowńikje żejskje

Żeczowńikje żejskje majom pszypadkje zupeńńe innaczëj ńyż te meůskje. Ale też te twarde w liczbje mnogjëj majom -y.

Zur odmjany twardó żeczowńiku żejskjó:

Pszypadëk	Liczba pojedyncza	Liczba mnoga
ktocowńik	dźewczyna	dźewczyny
kócowńik	dźewczyne	dźewczyny
komuczemuwńik	dźewczyńe	dźewczynom
kimczywńik	dźewczyńe	dźewczynom
kóczówńik	dźewczyny	dźewczyn
ejtywńik	dźewczyno	dźewczyny

Mjenkje żeczowńikje żejskje

Mjenkje żeczowńikje w liczbje mnogjëj majom -e. W ogule to te meůskje i te żejskje żeczowńikje som podobne jak som w tej liczbje mnogjëj, tyko, że te żejskje żeczowńikje jak som twarde to zjadajom samołoske w kócówńiku w liczbje mnogjëj, a jak som mjenkje to ńe zjadajom (i majom takom samom jak w liczbje pojedyńczëj).

Pszypadëk	Liczba pojedyncza	Liczba mnoga
ktocowńik	mysza	myszy
kócowńik	mysze	myszy
komuczemuwńik	myszy	myszom
kimczywńik	myszy	myszom
kóczówńik	myszy	myszy
ejtywńik	myszo	myszy

Podkategorie

Tak samo jak te żeczowńikje meůskje, te żeczowńikje żejskje majom rużnyh podtypuw.

• Tamte co som normalne: Ńic śe ńezmjeńa.

• Tamte co majom ś na końcu: To som tamte co śe kończom na spułoske, to znaczy na ś. Np. miłoś - dwje miłośe, koś - kośe. One szyskje som mjenkje.

• Tamte co im śe zmjeńa o na u w kócówńiku liczby mnogjëj: To som te nejtruńńejsze żeczowńikje, nobo tó śe ńeda przewidźëć, kjedy śe zmjeńa żeczowńikoji żejskjemu o na u. Np. koka kola - koka kul.

• Tamte co im śe pojawja spułoska w kócówńiku liczby mnogjëj: Jak żeczowńikje żejskje śe kończom na dyftongje, np. ua, to im czasami śe pojawja spułoska w kócówńiku liczby mnogjëj, nejczejśćëj w albo u. Np. bua (taka, co śe jom je) - ńemam już wjencëj buł. Czasami to śe roji takje kombo z tom kategoriom wyżëj, np. łoa - ńemam już wjencëj łuw. Jak żeczowńik ma dyftonga oa, to zawsze śe zmjeńi na uw albo uł.

• Tamte co im śe pojawja ë w kócówńiku liczby mnogjëj: Wyrazy żejskje to som takje jakby odwrotne meůskje, bo tamtym śe spułoskje zńikajom, a tym śe pojawjajom. Np. Torebka - torebëk, palma - palëm.

• Tamte co majom zupełńe ńeregularnó kócówńika w liczbje mnogjëj: Np. mruwka - mruwkuw.