Conlang Wiki
Advertisement

Pierwsi osadnicy i podwaliny narodu[]

Na terenie Kilungii od XI w. p.n.e. rozwijały się państewka plemienne ludów osonijskich. Początkowo niewielkie osady (tukai) rozwijały się w miasta (delī), te zaś tworzyły związki obronne i federacje. Od VII w. p.n.e. obserwuje się wzrost potęgi miejscowych gubernatorów i przyjmowanie przez nich bardziej zaszczytnego tytułu księcia (raì) Pierwszym zanotowanym w historii krajem etnicznie osońskim, a więc i kilungijskim, były Księstwo Râhi (597-303 r. p.n.e.) i Księstwo Mômthaka (631-501 r. p.n.e.) znajdujace się na północy kraju.. Oprócz nich, odkryto także ruiny rozwiniętych osad Make, Tună, Rirhai i Dūzāé z X-VIII W. p.n.e. na południu kraju, najpewniej pochodzenia nauselijskiego. Lokalni feudałowie toczyli ze sobą spory do zjednoczenia przez wodza z rodu Tarhui w III w. p.n.e.

Pierwsze dynastie []

Po zjednoczeniu przez dynastię Meō (kil. " zaszczytni/szlachetni") w 241 r. p.n.e. i powstaniu Zjednoczonego Państwa (Księstwa) Meōnigha (241 r. p.n.e. - 5 r. n.e.) powstała pierwsza rozwinięta kultura narodowa, rozkwit przeżywał handel i rzemiosło. Państwo mimo poważnych zawirowań, licznych kryzysów i zamachów stanu było pierwszym organizmem panstwowym zdolnym d stworzenia narodu i protoplastą Kilungii. W wyniku wojny wewnętrznej pierwszą dynastię zastąpił ród Sai z środkowej części kraju, panujący od 189 do 16 r. p.n.e. jako Chôi ("słudzy Wielkiego Chia", tj. bóstwa powietrza z mitologii osonijskiej). Dynastię tą w 15 r. p.n.e. obaliła dynastia Hi (kil. "z obłoków. dana od bóstw/Nieba") panująca po rozpadzie państwa w dzielnicowym Księstwie Phô (1-10, 10-12 jako Zj, Ks.). Wielki książę Gôru od 8 do 12 r. n.e. złamał potęgę wspierających plemienną strukturę rządów możnych, ustanowił do dziś istniejącą stolicę w Pôsū i w 12 r. n.e. ogłosił się pierwszym królem (sajâ) państwa Phô (12-567). Fakt istnienia Królestwo Phô i jego struktury feudalnej, spajającej do pewnego stopnia społeczeństwo, stanowił w latach okupacji przez nomadów mityczny niemal symbol istnienia i trwania narodu kilungijskiego. Państwo to ma bardzo ważne znaczenie dla współczesnych Kilungijczyków- to właśnie wtedy upowszechniono dla mas pismo kilungijskie, odmienne od innnych systemów osonijskich, budowano szkoły, akademie, reformowano armię i zakładano klasztory, świątynie i teatry, promieniujące na okolicę wpływem kulturalnym.

Panowanie osonijskie[]

Najazd federacji pokrewnych ludów właściwych Osō zakończył istnienie I Królestwa Phô, lecz w 569 r. nowa dynastia, pochodzenia właśnie osońskiego, Hăriga'ō kil. Herigō/Heligō) przyjęła wzorce podbitego, lecz kulturowo silniejszego sąsiada i rządziła krajem do 703 r. Jinmên, drugi władca dynastii osonijskiej, panujący w latach 583-601 pod świątynnym imieniem Rūata ("mocny/boski pierwiastek"), w 592 r. przyjął toboizm w obrządku osonijskim i został w ten sposób pierwszym władcą Kilungii wyznania toboistycznego. Dynastia najeźdźców była pod względem polityki wyznaniowej niezwykle tolerancyjna i choć toboizm nie był religią państwową, dwór fundował kościoły, co zmieniło dopiero narodowe powstanie Gujch'gō latem 703 r. Obalono wtedy zarówno uzurpatorską dynastię Metāni (kil. "wielkiego ducha"), jak i ubiegających się o restaurację królestwa przodków Heligō. Ostatni władca osonijski, Hāurū Sajâ (Phā) został w styczniu 703 r. obalony przez swych kilungijskich generałów wspieranych przez chłopów i uciekł do ojczyzny- tzw. przewrót Sônkâ. Mimo oczywistego mecenatu nad kulturą i wyznaniami królestwa, nie sposób nie przypisać Hăriga'ō zamordystycznej polityki wobec ubogich chłopów i przymusu oddawania rodom i dworowi połowy zbiorów, polityki grabieży i wyzysku. Obcą dynastię zastąpił po przewrocie narodowym ród szlachecki wywodzący się z uboższej, południowej części kraju- tzw. Sōllu. Był to ród Kidân, który po wstąpieniu na tron przyjął miano Heminh ("dosł. przywracający ład") i ogłosił przywrócenie Królestwa Phô. Istotnie, początkowy okres ich panowania, od 703 do 715 r. przyniósł wytchnienie mieszkańcom. Zaczęto się pozbywać elementów kultury osońskiej i niszczyć dawny porządek, jednak wkrótce nowe elity niczym nie różniły się od dawnych, przeżartych korupcją i bezwzględnych dla przeciwników. Ostatni, toboistyczni władcy stali się niewygodni dla wszechwładnego kanclerza Pomô Rhéhā, lecz słabe marionetki na tronie dawały mu możliwość faktycznej kontroli nad krajem. Zamordowany w wyniku buntu arystokracji w 719 r., był jednak gwarancją jako takiej stabilności i wkrótce ostatni król dynastii Heminh abdykował.

II Królestwo Phô[]

Początek rządów nowej dynastii[]

Mapa wyznaniowa Kilungii VIII w.

Podział administracyjny kościoła kilungijskiego i mapa wyznaniowa kraju z ok. II poł. VIII w. n.e. (na podst. spisów ludności i akt inicjacji)

Władze objęła dynastia Gātâ (719-920) wywodząca się z dawnych elit posłusznych władcom osońskim,lecz które zapobiegawczo przeszły na "dobrą stronę" po przewrocie z 703 r. Królem ogłosił się wówczas generał Zachodniej Armii (Sīmâro) Haorêgh Sāmingh, którzy rządził jako Haorêgh Lī Sajâ (Hasā). Imię świątynne przyjął od pierwszego członu imienia- Ha i pierwszego członu nazwiska- - "kwiat wrzosu". Odtąd wszyscy niemal władcy dynastii Gātâ przyjmowali wzorowane na protoplaście imiona, np. kolejny król- Daôri Sajâ- Daôsā. Z tego też powodu często okres panowania tego rodu nazywany jest okresem Kelén'sā- "łąką wrzosów". Haorêgh Lī przywrócił ostatecznie znaczenie kilungijskiej kultury narodowej sprzed najazdu osonijskiego, podzielił armię według dawnych wzorców, zniósł wiele powinności chłopskich, wzmocnił pozycję kanclerza i ustanowił pięć, potem dziewięć ministerstw (mâchirhi). Powołał złożone z dawnych rad królewskich (sajâloi) i zgromadzeń prowincjonalnych. Wybudował też królewski pałac w Pôsū, istniejący do dziś jako muzeum Pałac Wielkiego Przemienienia (Mênhirháu) z 553 komnatami, w tym 100 dla służby. Był to jednak skromny pawilon wobec rozrzutnego następcy tronu, księcia Aihi Daôri, który w całym kraju wybudował dla siebie siedem rezydencji kosztem życia tysięcy robotników, a po wstąpieniu na tron dobudował do kompleksu pałacowego w stolicy kolejne sale z kryształu, złota i marmuru. Ojciec surowo zganił syna za takie postępowanie, lecz konflikt z nim doprowadził go do próby abdykacji. Chciał to zrobić przed Zgromadzeniem Królewskim w lutym 732 r., lecz nie zdążył- oficjalnie zmarł na zawał, choć historycy nie wykluczają otrucia.

Kryzys dynastii[]

Po Haorêghu Lī rządy objął chciwy i rozrzutny Daôri. Wkrótce przez swe nieodpowiedzialne rządy i zrujnowanie budżetu podniosła się opozycja książąt królewskich i możnych rodów. Król bezwzględnie tłumił każdy bunt i okrutnie rozprawiał się z każdym głosem sprzeciwu, w tym księcia Saôpe, co spowodowało wybuch stłumionej w latach 740-743 ludowej rewolty. Monarcha kazał wybudować sobie kolejne posiadłości, przez co podniósł podatki i sprowadziłl bezrolnych chłopów do stolicy w celu przymusowej pracy. W 745 r. bunt wybuchł ze zdwojoną siłą, obalono tyrana i wywleczono złoto z królewskiego skarbca. Na tron wyniesiono przywódcę opozycji, królewskiego brata, Regô Sajâ (Resā), którego obalił z wojskami z północnych prowincji Daôri. Władca teraz był jednak wręcz pogardzany przez poddanych. Nie bez znaczenia była tobojska wiara Daôri jako kontrast skostniałego politeizmu Powrócił on na 2 lata na tron, po czym musiał zmagać się z Regô i jego synem, Kēnhem ([n]) oraz Rau, kuzyna braci, który rządził od marca do listopada 750 r. jako marionetka Daôri'ego pod imieniem . Potem tron przejął ponownie Daôri, a następnie ostatecznie abdykował i na króla intronizowany został Haūmī Sajâ. Po rocznych rządach (754-755) abdykował. Całą tę sytuację wykorzystał umiejętnie rozgrywający poszczególnymi stronnictwami na dworze i w kraju kanclerz Yôjanh Sāminô. Za każdym razem, gdy tron w Kilungii się zmieniał, on zgłaszał gotowość do służenia nowemu władcy i za każdym razem mu się to udawało. Dzięki zręcznej propagandzie patriotycznej i mecenacie nad kulturą oraz wsparciu możnych, kapłanów i kupców, kontrolował sytuację w kraju i zdominował chwiejnych władców. Faktycznie był władcą Królestwa Phô w latach 764-795, z krótką przerwą w latach 789-791 i 791-793. Od 776 r. do 789 r. sterował kolejnymi władcami jako marionetkami, tworząc tzw. "dwór kanclerski", któremu sprzeciwiał się istniejący od 776 do 795 r. "dwór południowy". Zdestabilizowana sytuacja w kraju sprzyjała wszechwładnemu kanclerzowi. Łącznie rządził dziesięcioma władcami, w tym pięcioma w trakcie panowania władców "dworu kanclerskiego". "Dwór południowy" natomiast stanowił pole rywalizacji dla interesów obszarników skupujących ziemię w południowych prowincjach oraz zasiedziałej arystokracji, która jednak sprzeciwiała się kanclerzowi Sāminô. Marionetkowi królowie na tronie Południa zmieniali się z równą czestotliwością, co na dworze kanclerskim, choć z ta różnicą, że kanclerz dysponował pełnią władzy nad poczynaniami (a raczej ich brakiem) kolejnych sajâ, zaś na ten pierwszy dwór "władcy" byli wystawiani w charakterze zakładników i mieli być gwarancją realizacji interesów poszczególnych rodów. Pozycja kanclerza Sāminô osłabła wyniku rewolucji Râighatā, którą wszczęła zbiedniała ludność wiejska z poparciem niektórych dyskryminowanych przez władzę rodów, na czele z młodym księciem Wāri Maghattem Sāinomem. Na dwa lata obalił on okrutne rządy kanclerza i jego skompromitowanych marionetek. Nie było mu jednak dane długo naprawiać państwa- obalony autokrata już w 790 r. wystawił nową armię, złożoną z wiernych rodów, ale i siłą wcielonej kilungijskiej wiejskiej młodzieży. Sāminô zajął Pôsū i osadził na tronie własną, dwunastą już marionetkę pod postacią księcia Chingi, który przybrał imię Reuhu. Obalony Wāri nie dawał za wygraną i dzięki zwycięstwu ochotniczej armii królewskiej pod Gémmi w sierpniu 792 r. wyzwolił stolicę i wrócił na tron. Kanclerz z resztkami armii raz jeszcze przystąpił do oblężenia i król , nie mając wyboru, poddał miasto, wcześniej ewakuując wielu mieszkańców, gdyż przewidział, że czeka ich zemsta ze strony tyrana. Sam dostał się do niewoli i podobno był trzymany przez prawie rok w klatce w ciemnicy z rozkazu samego kanclerza. Ten ostatni, niczym rękawiczki zmieniał władców, wedle uznania- kolejno przez kilka miesięcy "panowali": Heughā, Mônhān, Heifurugh, Suhijô i Muô, przy czym ten przedostatni najprawdopodobniej w ogóle nie wywodził się z dynastii królewskiej. Podczas gdy terrorem i represjami kanclerz chciał zdławić rebelię, spiskowcy nie próżnowali. Generał Kdawe Chirhu przeprowadził zimą 794 r. operację wyzwolenia więzonego w okrutnych warunkach Wāri'ego, podczas gdy chłopi i mieszczanie z terenów przygranicznych, przebrani za Osończyków, uderzyli na jednostki straży granicznej. Zdezorientowane władze kazały ruszyć trzem armiom na granicę, obawiając się rychłego najazdu. Wtedy sprytny generał Chirhu zajął większość południowych prowincji kraju. Głód, niski żołd, urągajace warunki, represje- wszystko to skłoniło ludność cywilną, administrację i armię do przejścia na stronę rebeliantów i ostatecznie w czerwcu 795 r. po bitwie pod Karhi wkroczono do stolicy, a w końcu lipca tegoż roku schwytano nad rzeką Kajilai wojska kanclerskie i samego kanclerza. Z rozkazu króla i przy poparciu narodu i stanów szlacheckich powieszono go 21 sierpnia 795 r. na Placu Centralnym (Gmemchâ) w Pôsū.

Odrodzenie i reformy Wāri'ego[]

.Zaczynał się 49-letni okres panowania króla Wāri'ego, który przybrał wedle dynastycznej tradycji świątynne imię Wāsā. W czasie swych rządów władca opierał się na drobnych rodach obszarniczych i zrzeszeniach rzemieślniczo-rolniczych, co było ewenementem w całym regionie. Odsunął od władzy i administracji zamożne rody arystokratyczne, powołując centralną administrację, a jednocześnie pozwalając decydować wiejskim gromadom o swoich sprawach. Podstawową jednostką administracyjną stał się okręg (tumi), na którego czele stał wybierany przez radę okręgu urzędnik zwany lanthi. Okręgi dzieliły się na gminy (sorhi), a te na gromady (tukki), a co większe wsie obejmowały kolonie (râwpu). Dokonano reformy monetarnej- w obliczu posiadania większości i tak nielicznych kopalń metali szlachetnych przez większe rody, kraj musiał importować kruszcze na wybijanie monet z zagranicy: miedź z terenów numbijskich, ale także z Taozanii i Higanii, srebro i złoto zaś od Nauselijczyków i Osończyków. By zaradzić uzależnieniu od krajów ościennych, rozpoczęto tworzenie weksli jako ekwiwalentu dla kruszców szlachetnych, osłabiając też imporotwaną miedzią wartość złota. Taki ryzykowny wybieg wkrótce pokrzyżował plany opozyci ambitnych rodów, by wystąpić przeciw królowi. Kolejni kanclerze z drobnych rodów w kontakcie z lokalną administracją zwalczali korupcję i spekulację oraz patronowali odbudowie świątyń, ale i szkół, kanalizacji, kanałów i wodociągów. W 824 r. uchwalono reformę przyznającą armii działki, które miały dać im wyżywienie i utrzymanie, a jednocześnie by zintegrowali się z miejscową ludnością. W 834 r. zakazano przemocy i tortur wobec kazdego wolnego poddanego, a w rok później wobec chłopów, prócz tego zagwarantowano każdemu podległego możnym rolnikowi, czy rzemieślnikowi wolność, jeśli wykazałby malwersacje jego pana. Jeśli chodzi o sprawy wyznaniowe, król był pobożnym wyznawcą animizmu, lecz mimo to w 797 r. uchwalił ustawę zezwalającą na budowę kościołów w stolicy, a w 802 r. przy oporze rządu postanowił, by wszedł w życie dekret królewski o tolerancji dla toboistów. Sam przez wiele lat utrzymywał serdeczne stosunki z biskupem K Npêrhi (dziś w Mopi) Długie rządy króla Wāsā to ostatni okres prosperity dla królestwa, którego nie powstrzymał nawet finansowany przez opozycyjny ród Tuma atak sił osońskiego królestwa Muem w 829 r,, a także rebelia Tumów i Karhi w 835 r., krwawo stłumiona. Dwór monarchy nie opierał się w tych latach jednak nigdy na terrorze wobec ludu, zostawiając sprawy bezpieczeństwa armii podległej de facto kanclerzowi, choć wedle prawa to król dowodził wszelkimi siłami zbrojnymi i decydował o kształcie ustaw. Po śmierci króla w 844 r. na tron wstąpił jego wnuk, 20-letni książę Konrô (Konsā), który wskutek przewidzianych przez jego dziadka walk frakcyjnych na dworze i w kraju został zmuszony po pięciu latach do abdykacji, mimo planów kontynuowania reform, m.in. wojska i rolnictwa.

Wszechwładza Kohônu[]

Tron objął, z poparciem koalicji rodów na czele z Tuma, a także szarej eminencji dworu, żony nowego króla, Kohônu (z rodu Ktirhi, spokrewnionego z Tuma), stryj Konrô, Kumānī. Był on toboistą, co dawało mu na starcie poparcie biedniejszych miejskich warstw społecznych. Początkowo całkowice bezsilny i posłuszny wobec kanclerza i matki, z czasem zgromadził wokół siebie wpływowych generałów i wielmożów z rodu Ampi. W 861 r. dokonano zamachu stanu, mordując dotychczasowego kanclerza. Król nie zaufał również jednak nowemu przywódcy, aresztując go pod fałszywym zarzutem korupcji w 865 r., odsunął także od rządów apodyktyczną małżonkę. Król sformował własnymi siłami gabinet składający się z księży, kapłanów animistycznych, generałów i urzędników dworskich. Pozostawał pod wpływem doradcy i skryby Tanmala pochodzącego zapewne z rodziny chłopskiej z południa. 2-letni okres autorytarnych, nieudolnych rządów króla i podległego mu aparatu represji pod postacią wojska zakończył się wraz z kolejnym przewrotem, tym razem zorganizowanym przez generała Udēma z rodu Gnawā. Skrycie popierała go duża, choć niezbyt wpływowa frakcja kapłańska i mniejsze rody, choć mimo wyznania króla nie narzucał on swej wiary w trakcie rządów. Przez resztę panowania Kumānī musiał zadowolić się tym, ze go zachowano mu tytuł i pogodzić się z przejciem całkowitej faktycznej władzy przez Radę Powierniczą (Gemletkêm) składającą się z wojskowych i urzędników cywilnych, istniała ona do końca funkcjonowania królestwa Phô. Następcą tronu w 870 r. został Paô, obalony przez zbuntowanych pomniejszych wielmożów dziewięć lat później, a następnie jego bratanek Sê Lī, który panował z racji uległości wobec wojskowych mocodawców i ciotki nieco dłużej, bo do 897 r. W związku z powtarzającymi się buntami możnych z rodu Ampi i ich sojuszników oraz coraz częstszymi atakami plemion póżniejszych wchodzących w skład federacji Laûghi ster władzy oficjalnie przejęła wówczas Kohônu, której w rządach doradzał apodyktyczny mnich Tubī. To z jego rad stracono kilkunastu sędziów i urzędników dworskich, którzy za dużo wiedzieli o jego niejasnych powiązaniach z animistycznymi zbrojnymi sektami i korumpowaniu obu stron konfliktu w czasie wojny obronnej przeciw hordom barbarzyńców z północy (895 r.). Doradca królowej-regentki wywodził się ze środowisk synkretycznych, tobojsko-animistycznych, a sama monarchini była toboistką, choć niezbyt religijną, wiara jednak w tym okresie nie przeszkadzała w zawieraniu sojuszów i budowaniu koalicji, co pokazały też wcześniejsze dzieje królestwa. W 901 r. Kohônu abdykowała, a na tronie zainstalowała kolejną marionetkę- 20-letniego księcia Huumu, zwanego teraz jako Huuā Sajâ (Obdarzony Potęgą), co było równie tępą propagandą, co kpiną. Młody król był stale kontrolowany, a służba go otaczająca wedle relacji kronikarza Karhana Mi (ok.850- 925 ) składała codziennie donosy do regentki, zaś ona sama narzuciła mu wybór małżonki i nałożnic, które również były szpiegami, podobnie zresztą czyniła z poprzednimi podwładnymi. Próbę reformy edukacji i armii przerwały kolejne najazdy nomadów z plemienia Tipë (kil. Chibugh) w 903 i ludów Osō w 902 i 907 r. Kraj rujnowały też działania wywrotowych synkretycznych sekt tânpu i ich obrót sfałszowanymi wekslami i podrobionymi aktami własności ziemi. W wyniku tego procederu przejmowano gosodarstwa biednych chłopów i albo ich wyrzucano od razu, albo kazano odrabiać trzykrotnie większą pańszczyznę. NIejednokrotnie podawali się za komorników i rekwirowali majątki przeciwników politycznych. Kohônu nie mógła i nie chciała jednak odciążyć ludności i rozwiązać chociaż część problemów toczących państwo i rozprawić się z przestępcami, gdyż nieoficjalnie prowadziła z nimi handel.Tânpu byli także szpiegami w krajach ościennych i cenną kartą przetargową w negocjacjach z Osończykami. W wyniku nieudolnej próby zamachu stanu przez generała Wōghi Demutha w 905 r., który chciał oddac władzę w ręce otoczenia marionetkowego króla, królowa-wdowa kazała zgładzić większość starych elit dworskich związanych z wykazującą tendencję odśrodkowe starożytną arystokracją i wprowadziła wbrew Radzie Powierniczej na tron młodziutkiego księcia Orhę,swego prawnuka, znanego pod imieniem monarszym Rhuanta III Sajâ (Szafirowej Cnoty), czyli Rhugōsā. Zresztą członków Rady dość szybko zastraszyła, biorąc członków ich rodzin za zakładników, a część usuwając. Sytuacja gospodarcza jednak nie pozwalała na ciągłe utrzymywanie aparatu represji i wkrótce część garnizonów zaczęła się buntować. Regentka próbowała korumpować część wojskowych, by potem na nich zrzucać winę za sytuację na prowincji. Pozycja jej pogorszyła się, gdy młody i dobrze wykształcony książę Ghemma udowodnił fakt pomocy finansowej dla pustoszący obrzeża kraju nomadów i kontakty z bandami tânpu. Regentka próbowała bezskutecznie uwięzić księcia, lecz ten ukrył się u jednego z generałów i szkolił antyrządowe siły, by rzucić ciotecznej babce ostateczne wyzwanie. Do rozpalenia pożaru potrzebował iskry, która pojawiła się, gdy ujawniono w końcu 914 r. aferę dworską związaną z fałszowaniem wydatków na żywność- reglamentowaną w stolicy, jak i w pałacu żywność tak naprawdę ściągano nieuczciwie od rolników. Wraz z buntownikami chłopskimi, antyrządowymi generałami i najemnikami arystokratów, książę Ghemma wkroczył na przedmieścia stolicy, a następnie incognito do pałacu, zabijając wartowników i wpuszczając swe oddziały przez otwarte bramy. Okres skorumpowanych rządów Kohônu dobiegł końca. Ją samą książę kazał dożywotnio umieścić w areszcie domowym.

Rządy ostatniego władcy Królestwa Phô[]

Advertisement