Język akran (północny)

akran północny បហសា អក្រ៉ន អតរ៉ា bahasa akran atara
Utworzenie:	RWHÔ w 2007 - 2008
Cel utworzenia:	rekreacyjnie
Ilość mówiących (faktyczna)	1
Sposoby zapisu:	khmerskie, łacińskie
Klasyfikacja:	austronezyjski lub austroazjatycki
Lista conlangów

Język akran północny (akr. បហសា អក្រ៉ន អតរ៉ា bahasa akran atara) - jeden z dwóch dialektów języka akran; należy do grupy 3N (trójki naśladowczej akiyng, akran, songdai); używa pisma łacińskiego lub kherskiego; naśladuje khmerski oraz języki austronezyjskie (np. indonezyjski).
Jest jednym z dwóch języków tego twórcy, które zapisuje się pismem khmerskim, jednak ten można transliterować. Są ze sobą blisko spokrewnione.

Siostrzaną wersją północnego akranu jest akran południowy.

Alfabet

Akran zapisuje się za pomocą pisma khmerskiego i rzadziej łacińskiego.

Spółgłoski

Spółgłoski dzielą się zazwyczaj na trzy grupy: samotne nie będące nosowymi, z przydechem, oraz nosowe. W ten sposób wyróżniamy:

• zwykłe:
  • K k [k] (ក ka, គ ko);
  • C c [c] (ច ca, ជ co);
  • T t [t] (ត ta, ទ to);
  • D d [ɖ] (ដ da, ឌ do);
  • P p [p] (ប៊ pa, ព៊ po);
  • B b [ɓ] (ប ba, ព bo);
  • S s [s] (ស sa, ស់ so);
  • H h [x] (ហ ha, ហ់ ho);
  • Y y [j] (យ៉ ya, យ yo);
  • R r [r] (រ៉ ra, រ ro);
  • L l [l] (ឡ la, ល lo);
  • V v [v] (វ៉ va, វ vo).
• aspirowane:
  • Kh kh [kʰ] (ខ kha, ឃ kho);
  • Ch ch [cʰ] (ឆ cha, ឈ cho);
  • Th th [tʰ] (ថ tha, ធ tho);
  • Dh dh [dʰ], [tʰ] (ឋ dha, ឍ dho);
  • Ph ph [pʰ] (ផ៊ pha, ភ៊ pho);
  • Bh bh [bʰ], [pʰ] (ផ bha, ភ bho);
• nosowe:
  • Ng ng [ŋ] (ង៉ nga, ង ngo);
  • Nh nh [ɲ] (ញ៉ nha, ញ nho);
  • N n [n] (ណ na, ន no);
  • M m [m] (ម៉ ma, ម mo).

W piśmie khmerskim spółgłoski są rozdzielone według trzech grup: klasa pierwsza, klasa druga, oraz spółgłoski nosowe. Spółgłoski klasy pierwszej to te, które występują sylabami jako jeden znak wraz z samogłoską [ɑ]. Klasy drugiej to te, które występują z samogłoską [ɔ]. Grupa spółgłosek nosowych jest taka sama, jak ta wymieniona przy piśmie łacińskim, z tym że ណ na oraz ន no są traktowane osobno.

Znaki diakrytyczne spółgłosek

Specyficzną cechą pisma khmerskiego jest fakt, że każda spółgłoska występuje w swojej formie pełnej oraz diakrytycznej, umożliwiającej zapisanie zbitek spółgłoskowych, chociaż samo pismo jest abugidą. Poniżej przedstawiono je na przykładzie litery អ a (pełnej niezależnej samogłoski a).

• Ka អ្ក \\ Kha អ្ខ \\ Ko អ្គ \\ Kho អ្ឃ \\ Ngo អ្ង
• Ca អ្ច \\ Cha អ្ឆ \\ Co អ្ជ \\ Cho អ្ឈ \\ Nho អ្ញ
• Da អ្ដ \\ Dha អ្ឋ \\ Do អ្ដ \\ Dho អ្ឍ \\ Na អ្ណ
• Ta អ្ត \\ Tha អ្ថ \\ To អ្ទ \\ Tho អ្ធ \\ No អ្ន
• Pa អ្ប៊ \\ Pha អ្ផ៊ \\ Po អ្ព៊ \\ Pho អ្ភ៊ \\ Mo អ្ម
• Ba អ្ប \\ Bha អ្ផ \\ Bo អ្ព \\ Bho អ្ភ
• Sa អ្ស \\ Ha អ្ហ
• Yo អ្យ \\ Ro អ្រ \\ Lo អ្ល \\ Vo អ្វ
• La អ្ឡ \\ ʔa អ្អ

Oprócz wymienionych istnieją jeszcze dwa znaki specjalne.

• m na końcu sylaby, np. អំ am;
• h na końcu sylaby, np. អះ ah.

Samogłoski

Samogłoski można dzielić na bardzo różne sposoby. Według najpopularniejszego podziału mamy samogłoski krótkie, długie oraz pozostałe. W przeciwieństwie do języka khmerskiego nie ma podziału na samogłoski do klas. I oraz II.

• a [ɑ] អ
• ā [ɑː] អា
• i [i] អិ
• ī [iː] អី
• ie [ije] អៀ
• í [ɨ] អឹ
• íí [ɨː] អឺ
• u [u] អុ
• ū [uː] អូ
• e [e] អេ
• ei [ej] អែ
• o [o] អោ
• au [aw] អៅ
• ai [aj] អៃ

Samogłoski niezależne

Niektóre samogłoski występują nie tylko w formie znaków diakrytycznych, ale i osobnych liter. Są to:

• a អ;
• ā ឤ;
• i ឥ;
• ī ឦ;
• u ឱ;
• ū ឲ;
• e ឯ;
• o ឧ;
• ō ឩ;
• au ឪ;
• ai ឰ.

Cyfry

Zapis cyfr występuje w formie dziesiętnej.

 ០១២៣៤៥៦៧៨៩
 0123456789

Znaki interpunkcyjne

៙ - początek tekstu (np. książki, wiersza, listu, artykułu); ៖ - odpowiednik dwukropka; ៗ - symbol powtórzenia (np. ហៗៗ ha~~ czytamy "ha ha ha"); ៘ - "i tym podobne"; ។ - koniec zdania, odpowiednik kropki; ៕ - koniec akapitu; ៚ - koniec tekstu (np. książki, wiersza, listu, artykułu).

Gramatyka

Gramatyka, w przeciwieństwie do pisowni, części słownictwa oraz brzmienia języka, jest raczej słabo związana z językami naturalnymi lub używa konstrukcji typowych dla języków indoeuropejskim, co czyni akran językiem natury mieszanej, szyfrowej lub zupełnie nowatorskiej.

Szyk zdania

Akran, podobnie jak akiyng i songdai, jest językiem wariantowym. Szyk zdania zależy od ilości i typu konstrukcji językowych użytych w jednym zdaniu.

W poniższym przykładzie została zastosowana prosta konstrukcja, służąca przekazaniu informacji o wykonywanej przez daną osobę czynności. W takim wariancie (wariant pierwszy), szyk zdania to SVO, podmiot-orzeczenie-dopełnienie.

រ្ញុំ ឃោម្តង ហង។

Rnhom khomtang hang.

Ja jem jabłko.

រ្ញុំ បី ស្បោ។

Rnhom bay sbow.

Jestem chłopakiem.

Zazwyczaj odmiana w ogóle nie występuje, informację o tym, kto wykonał czynność, w wariancie pierwszym, odnajdujemy w pierwszym słowie. Wobec tego dosłowne tłumaczenie zdania រ្ញុំ ឃោម្តង ហង។ 'Rnhom khomtang hang. byłoby "Ja jeść jabłko." Warto zwrócić uwagę na podobieństwo słowictwa i szyku zdania do jęz. akiyng. Według legendy tych języków akiyng w pewnym okresie znajdował się pod silnym wpływem najpierw języka akran, a następnie songdai.