Conlang Wiki
(Anulowanie wersji nr 16102 utworzonej przez 83.25.182.164 (dyskusja))
 
(Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 12: Linia 12:
 
* zwarto-wybuchowe: /b/ - b, /p/ - p, /d/ - d, /t/ - t, /g/ - g, /k/ - k (zapisywane 'q' przed 'u' niezgłoskotwórczym),
 
* zwarto-wybuchowe: /b/ - b, /p/ - p, /d/ - d, /t/ - t, /g/ - g, /k/ - k (zapisywane 'q' przed 'u' niezgłoskotwórczym),
   
* szczelinowe: /v/ - v, /s/ - s, /ʃ/ - x, /ʒ/ - zh /h/ - h,
+
* szczelinowe: /v/ - v, /s/ - s, /ʃ/ - x, /ʒ/ - zh /h/ - h,
 
 
 
* zwarto-szczelinowe: /t͡s/ - c, /d͡z/ - z, /t͡ʃ/ - tx,
 
* zwarto-szczelinowe: /t͡s/ - c, /d͡z/ - z, /t͡ʃ/ - tx,
 
 
 
* uderzeniowe: /ɾ/ - r,
 
* uderzeniowe: /ɾ/ - r,
   
Linia 23: Linia 19:
   
 
* półsamogłoski: /j/ - zapisywane jako 'y' przed samogłoską, jako 'i' po samogłosce przed spółgłoską albo na końcu wyrazu, /w/ - zapisywane jako 'u', wyłącznie jako element dyftongów.
 
* półsamogłoski: /j/ - zapisywane jako 'y' przed samogłoską, jako 'i' po samogłosce przed spółgłoską albo na końcu wyrazu, /w/ - zapisywane jako 'u', wyłącznie jako element dyftongów.
  +
 
===Wokalizm===
 
===Wokalizm===
 
Fonemy samogłoskowe w języku aldorejskim są następujące:
 
Fonemy samogłoskowe w języku aldorejskim są następujące:
Linia 41: Linia 38:
   
 
* /wa/ - ua, /we/ - ue, /wi/ - ui, /wo/ - uo - tylko po [k] zapisanym jako 'q', [g] i [h].
 
* /wa/ - ua, /we/ - ue, /wi/ - ui, /wo/ - uo - tylko po [k] zapisanym jako 'q', [g] i [h].
  +
=== Budowa sylaby===
  +
Sylaba w języku aldorejskim ma postać ON(C), gdzie O = dowolna spółgłoska lub zbitka samogłosek o postaci ''muta cum liquida'', N = dowolna samogłoska lub dyftong, C = r, l, s, n, m (przed p, b, v). Sylaby dzielą się na krótkie (otwarte z krótką samogłoską w jądrze) i długie (zamknięte lub otwarte z długą samogłoską lub dyftongiem w jądrze).
  +
===Akcent===
  +
Akcent w języku aldorejskim jest ruchomy i swobodny. W większości wyrazów pada na przedostatnią sylabę wyrazu, chyba, że jest ona krótka, w tym przypadku pada na sylabę trzecią od końca. W rzeczownikach należących do I deklinacji (zakończonych na -n, -r, -l, -s) akcent pada na ostatnią sylabę.
  +
==Fleksja nominalna==
  +
  +
W języku aldorejskim istnieją trzy rodzaje - męski, żeński i nijaki, dwie liczby - pojedyncza i mnoga, oraz siedem przypadków: nominativus, genetivus, dativus (łączy się z przyimkami oznaczającymi ruch w stronę czegoś), accusativus, ablativus (łączy się z przyimkami oznaczającymi ruch od czegoś), praepositionalis (łączy się z pozostałymi przyimkami) oraz vocativus.<br /><br />Daleko posunięty jest synkretyzm przypadków i tak dla liczby pojedynczej:<br />Nom. = Voc. (poza pierwszą deklinacją),<br />Gen. = Abl.<br />Dat. = Praep.<br />Acc.<br /><br />Dla mnogiej:<br />Nom. = Voc. = Acc. = Praep.<br />Gen.<br />Dat. = Abl.
  +
  +
Co daje siedem form dla każdego rzeczownika (osiem w I deklinacji).
  +
===Deklinacja I===
  +
Do deklinacji I należą rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone w nom. sg. na -n, -r, -l, -s.
  +
Oto końcówki I deklinacji na przykładzie rzeczownika dar 'człowiek':
  +
{| border="1" cellpadding="1" cellspacing="1"
  +
! scope="row"|
  +
| style="text-align: center;"|'''Sing.'''
  +
| style="text-align: center;"|'''Plur.'''
  +
|-
  +
! scope="row"|'''Nom.'''
  +
| style="text-align: center;"|''dar-''ø
  +
| style="text-align: center;"|''dar-i''
  +
|-
  +
! scope="row"|Gen.<br />
  +
| style="text-align: center;"|''dar-i''
  +
| style="text-align: center;"|''dar-eni''
  +
|-
  +
! scope="row"|Dat.<br />
  +
| style="text-align: center;"|''dar-ē''
  +
| style="text-align: center;"|''dar-esti ''
  +
|-
  +
! scope="row"|Acc.<br />
  +
| style="text-align: center;"|''dar-en<br />''
  +
| style="text-align: center;"|''dar-i''
  +
|-
  +
! scope="row"|Abl.<br />
  +
| style="text-align: center;"|''dar-i''<br />
  +
| style="text-align: center;"|''dar-esti''
  +
|-
  +
! scope="row"|Praep.<br />
  +
| style="text-align: center;"|''dar-ē''
  +
| style="text-align: center;"|''dar-i''
  +
|-
  +
! scope="row"|Voc.<br />
  +
| style="text-align: center;"|''dar-e''
  +
| style="text-align: center;"|''dar-i''
  +
|}
  +
  +
===Deklinacja II===
  +
II deklinacja obejmuje rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone na -a (np. galta 'ogień'), żeńskiego na -e (np. zhalaque 'ziemia'), nijakiego na -o (np. barso 'góra, szczyt').
  +
  +
galta - 'ogień', masc.
  +
  +
{| border="1" cellpadding="1" cellspacing="1"
  +
! scope="row"|
  +
| style="text-align: center;"|'''Sing.'''
  +
| style="text-align: center;"|'''Plur.'''
  +
|-
  +
! scope="row"|'''Nom.'''
  +
| style="text-align: center;"|galt-a
  +
| style="text-align: center;"|''galt-ai''
  +
|-
  +
! scope="row"|Gen.<br />
  +
| style="text-align: center;"|''galt-as ''
  +
| style="text-align: center;"|''galt-ani''
  +
|-
  +
! scope="row"|Dat.<br />
  +
| style="text-align: center;"|''galt-ā''
  +
| style="text-align: center;"|''galt-asti''
  +
|-
  +
! scope="row"|Acc.<br />
  +
| style="text-align: center;"|''galt-an''
  +
| style="text-align: center;"|''galt-ai''
  +
|-
  +
! scope="row"|Abl.<br />
  +
| style="text-align: center;"|''galt-as''
  +
| style="text-align: center;"|''galt-asti''
  +
|-
  +
! scope="row"|Praep.<br />
  +
| style="text-align: center;"|''galt-ā''
  +
| style="text-align: center;"|''galt-ai''
  +
|-
  +
! scope="row"|Voc.<br />
  +
| style="text-align: center;"|''galt-a''
  +
| style="text-align: center;"|galt-ai
  +
|}
  +
  +
  +
zhalaque - 'ziemia', fem.
  +
  +
{| border="1" cellpadding="1" cellspacing="1"
  +
! scope="row"|
  +
| style="text-align: center;"|'''Sing.'''
  +
| style="text-align: center;"|'''Plur.'''
  +
|-
  +
! scope="row"|'''Nom.'''
  +
| style="text-align: center;"|''zhalaqu-e ''
  +
| style="text-align: center;"|''zhalaqu-ei''
  +
|-
  +
! scope="row"|Gen.<br />
  +
| style="text-align: center;"|''zhalaqu-es''
  +
| style="text-align: center;"|''zhalaqu-eni''
  +
|-
  +
! scope="row"|Dat.<br />
  +
| style="text-align: center;"|''zhalaqu''-''ē''
  +
| style="text-align: center;"|''zhalaqu-esti''
  +
|-
  +
! scope="row"|Acc.<br />
  +
| style="text-align: center;"|''zhalaqu-en''
  +
| style="text-align: center;"|''zhalaqu-ei''
  +
|-
  +
! scope="row"|Abl.<br />
  +
| style="text-align: center;"|''zhalaqu-es''
  +
| style="text-align: center;"|''zhalaqu-esti''
  +
|-
  +
! scope="row"|Praep.<br />
  +
| style="text-align: center;"|''zhalaqu''-''ē''
  +
| style="text-align: center;"|''zhalaqu-ei''
  +
|-
  +
! scope="row"|Voc.<br />
  +
| style="text-align: center;"|''zhalaqu-e''
  +
| style="text-align: center;"|''zhalaqu-ei''
  +
|}
  +
  +
  +
''barso - '''szczyt, góra', neutr.
  +
{| border="1" cellpadding="1" cellspacing="1"
  +
! scope="row"|
  +
| style="text-align: center;"|'''Sing.'''
  +
| style="text-align: center;"|'''Plur.'''
  +
|-
  +
! scope="row"|'''Nom.'''
  +
| style="text-align: center;"|''bars-o''
  +
| style="text-align: center;"|''bars-oi''
  +
|-
  +
! scope="row"|Gen.<br />
  +
| style="text-align: center;"|''bars-os''
  +
| style="text-align: center;"|''bars-oni''
  +
|-
  +
! scope="row"|Dat.<br />
  +
| style="text-align: center;"|''bars-ō ''
  +
| style="text-align: center;"|''bars-osti ''
  +
|-
  +
! scope="row"|Acc.<br />
  +
| style="text-align: center;"|''bars-on ''
  +
| style="text-align: center;"|''bars-oi''
  +
|-
  +
! scope="row"|Abl.<br />
  +
| style="text-align: center;"|''bars-os''
  +
| style="text-align: center;"|''bars-osti''
  +
|-
  +
! scope="row"|Praep.<br />
  +
| style="text-align: center;"|''bars-ō ''
  +
| style="text-align: center;"|''bars-oi''
  +
|-
  +
! scope="row"|Voc.<br />
  +
| style="text-align: center;"|''bars-o''
  +
| style="text-align: center;"|''bars-oi''
  +
|}
  +
  +
===Deklinacja III===
  +
Do deklinacji III należą rzeczowniki wszystkich trzech deklinacji z samogłoską tematyczną'' -i-'' (zmieniającą się w -y- [j] przed samogłoskową końcówką).<br />
  +
Przykładem niech będzie rzeczownik fem. ''alye'' 'matka'.
  +
{| border="1" cellpadding="1" cellspacing="1"
  +
! scope="row"|
  +
| style="text-align: center;"|'''Sing.'''
  +
| style="text-align: center;"|'''Plur.'''
  +
|-
  +
! scope="row"|'''Nom.'''
  +
| style="text-align: center;"|''al-ye''
  +
| style="text-align: center;"|''ali''
  +
|-
  +
! scope="row"|Gen.<br />
  +
| style="text-align: center;"|''al-is''
  +
| style="text-align: center;"|''alini''
  +
|-
  +
! scope="row"|Dat.<br />
  +
| style="text-align: center;"|''al-ī''
  +
| style="text-align: center;"|''alisti''
  +
|-
  +
! scope="row"|Acc.<br />
  +
| style="text-align: center;"|''al-in''
  +
| style="text-align: center;"|''ali''
  +
|-
  +
! scope="row"|Abl.<br />
  +
| style="text-align: center;"|''al-is''
  +
| style="text-align: center;"|''alisti''
  +
|-
  +
! scope="row"|Praep.<br />
  +
| style="text-align: center;"|''al-ī''
  +
| style="text-align: center;"|''ali''
  +
|-
  +
! scope="row"|Voc.<br />
  +
| style="text-align: center;"|''al-ye''
  +
| style="text-align: center;"|''ali''
  +
|}

Aktualna wersja na dzień 17:21, 13 sie 2011

Język aldorejski (aldoryane rone) - język darański z rodziny języków rantejskich używany w fikcyjnym świecie pod roboczą nazwą świata Irathei.

Historia[]

Język aldorejski w swojej klasycznej postaci stanowi w zasadzie odmianę dialektalną języka rantejskiego używaną w rantejskich koloniach na Północnym Kontynencie od VII w. p.n.e. Jego nazwa pochodzi od Cesarstwa Aldoru, istniejącego na północnym wybrzeżu Morza Zatokowego od I do VI w. n.e., w którym język rantejski w odmianie kolonialnej stanowił powszechnie używany środek komunikacji. W języku tym zredagowany został Kanon pism toriańskich (tzw. Protokanon w rantejskiej odmianie języka, Deuterokanon i Tritokanon w odmianie aldorejskiej). Po upadku Cesarstwa Aldoru język aldorejski pozostał językiem liturgii i piśmiennictwa na obszarze dawnego Cesarstwa (w państwach eirskich zbliżoną rolę odgrywa klasyczny język eirski), zaś język mówiony rozpadł się na szereg bardzo do siebie zbliżonych języków wernakularnych (tzw. języki nowo-zachodnio-rantejskie).

Różnice między językiem używanym w Rantii (rantejskim) i koloniach, a następnie Cesarstwie, są niewielkie, dlatego poniższy opis gramatyki obejmował będzie również starszą odmianę języka.

Fonetyka i fonologia[]

Konsonantyzm[]

Język aldorejski posiada następujące fonemy spółgłoskowe:

  • nosowe: /m/ - m, /n/ - n,
  • zwarto-wybuchowe: /b/ - b, /p/ - p, /d/ - d, /t/ - t, /g/ - g, /k/ - k (zapisywane 'q' przed 'u' niezgłoskotwórczym),
  • szczelinowe: /v/ - v, /s/ - s, /ʃ/ - x, /ʒ/ - zh /h/ - h,
  • zwarto-szczelinowe: /t͡s/ - c, /d͡z/ - z, /t͡ʃ/ - tx,
  • uderzeniowe: /ɾ/ - r,
  • boczne: /l/ - l,
  • półsamogłoski: /j/ - zapisywane jako 'y' przed samogłoską, jako 'i' po samogłosce przed spółgłoską albo na końcu wyrazu, /w/ - zapisywane jako 'u', wyłącznie jako element dyftongów.

Wokalizm[]

Fonemy samogłoskowe w języku aldorejskim są następujące:

  • przednie: /e/ - e, /e:/ - ē, /i/ - i, /i:/ - ī,
  • środkowe: /a/ - a, /a:/ - ā,
  • tylne: /o/ - o, /o:/ - ō, /u/ - u, /u:/ - ū.

Możliwe są następujące dyftongi:

  • /aj/ - ai, /ej/ - ei, /oj/ - oi, /uj/ - ui,
  • /ja/ - ya, /je/ - ye, /jo/ - yo, /ju/ - yu,
  • /aw/ - au, /ew/ - eu, /iw/ - iu, /ow/ - ou
  • /wa/ - ua, /we/ - ue, /wi/ - ui, /wo/ - uo - tylko po [k] zapisanym jako 'q', [g] i [h].

Budowa sylaby[]

Sylaba w języku aldorejskim ma postać ON(C), gdzie O = dowolna spółgłoska lub zbitka samogłosek o postaci muta cum liquida, N = dowolna samogłoska lub dyftong, C = r, l, s, n, m (przed p, b, v). Sylaby dzielą się na krótkie (otwarte z krótką samogłoską w jądrze) i długie (zamknięte lub otwarte z długą samogłoską lub dyftongiem w jądrze).

Akcent[]

Akcent w języku aldorejskim jest ruchomy i swobodny. W większości wyrazów pada na przedostatnią sylabę wyrazu, chyba, że jest ona krótka, w tym przypadku pada na sylabę trzecią od końca. W rzeczownikach należących do I deklinacji (zakończonych na -n, -r, -l, -s) akcent pada na ostatnią sylabę.

Fleksja nominalna[]

W języku aldorejskim istnieją trzy rodzaje - męski, żeński i nijaki, dwie liczby - pojedyncza i mnoga, oraz siedem przypadków: nominativus, genetivus, dativus (łączy się z przyimkami oznaczającymi ruch w stronę czegoś), accusativus, ablativus (łączy się z przyimkami oznaczającymi ruch od czegoś), praepositionalis (łączy się z pozostałymi przyimkami) oraz vocativus.

Daleko posunięty jest synkretyzm przypadków i tak dla liczby pojedynczej:
Nom. = Voc. (poza pierwszą deklinacją),
Gen. = Abl.
Dat. = Praep.
Acc.

Dla mnogiej:
Nom. = Voc. = Acc. = Praep.
Gen.
Dat. = Abl.

Co daje siedem form dla każdego rzeczownika (osiem w I deklinacji).

Deklinacja I[]

Do deklinacji I należą rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone w nom. sg. na -n, -r, -l, -s. Oto końcówki I deklinacji na przykładzie rzeczownika dar 'człowiek':

Sing. Plur.
Nom. dar-ø dar-i
Gen.
dar-i dar-eni
Dat.
dar-ē dar-esti
Acc.
dar-en
dar-i
Abl.
dar-i
dar-esti
Praep.
dar-ē dar-i
Voc.
dar-e dar-i

Deklinacja II[]

II deklinacja obejmuje rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone na -a (np. galta 'ogień'), żeńskiego na -e (np. zhalaque 'ziemia'), nijakiego na -o (np. barso 'góra, szczyt').

galta - 'ogień', masc.

Sing. Plur.
Nom. galt-a galt-ai
Gen.
galt-as galt-ani
Dat.
galt-ā galt-asti
Acc.
galt-an galt-ai
Abl.
galt-as galt-asti
Praep.
galt-ā galt-ai
Voc.
galt-a galt-ai


zhalaque - 'ziemia', fem.

Sing. Plur.
Nom. zhalaqu-e zhalaqu-ei
Gen.
zhalaqu-es zhalaqu-eni
Dat.
zhalaqu-ē zhalaqu-esti
Acc.
zhalaqu-en zhalaqu-ei
Abl.
zhalaqu-es zhalaqu-esti
Praep.
zhalaqu-ē zhalaqu-ei
Voc.
zhalaqu-e zhalaqu-ei


barso - 'szczyt, góra', neutr.

Sing. Plur.
Nom. bars-o bars-oi
Gen.
bars-os bars-oni
Dat.
bars-ō bars-osti
Acc.
bars-on bars-oi
Abl.
bars-os bars-osti
Praep.
bars-ō bars-oi
Voc.
bars-o bars-oi

Deklinacja III[]

Do deklinacji III należą rzeczowniki wszystkich trzech deklinacji z samogłoską tematyczną -i- (zmieniającą się w -y- [j] przed samogłoskową końcówką).
Przykładem niech będzie rzeczownik fem. alye 'matka'.

Sing. Plur.
Nom. al-ye ali
Gen.
al-is alini
Dat.
al-ī alisti
Acc.
al-in ali
Abl.
al-is alisti
Praep.
al-ī ali
Voc.
al-ye ali