Język aldorejski (aldoryane rone) - język darański z rodziny języków rantejskich używany w fikcyjnym świecie pod roboczą nazwą świata Irathei.
Historia
Język aldorejski w swojej klasycznej postaci stanowi w zasadzie odmianę dialektalną języka rantejskiego używaną w rantejskich koloniach na Północnym Kontynencie od VII w. p.n.e. Jego nazwa pochodzi od Cesarstwa Aldoru, istniejącego na północnym wybrzeżu Morza Zatokowego od I do VI w. n.e., w którym język rantejski w odmianie kolonialnej stanowił powszechnie używany środek komunikacji. W języku tym zredagowany został Kanon pism toriańskich (tzw. Protokanon w rantejskiej odmianie języka, Deuterokanon i Tritokanon w odmianie aldorejskiej). Po upadku Cesarstwa Aldoru język aldorejski pozostał językiem liturgii i piśmiennictwa na obszarze dawnego Cesarstwa (w państwach eirskich zbliżoną rolę odgrywa klasyczny język eirski), zaś język mówiony rozpadł się na szereg bardzo do siebie zbliżonych języków wernakularnych (tzw. języki nowo-zachodnio-rantejskie).
Różnice między językiem używanym w Rantii (rantejskim) i koloniach, a następnie Cesarstwie, są niewielkie, dlatego poniższy opis gramatyki obejmował będzie również starszą odmianę języka.
Fonetyka i fonologia
Konsonantyzm
Język aldorejski posiada następujące fonemy spółgłoskowe:
- nosowe: /m/ - m, /n/ - n,
- zwarto-wybuchowe: /b/ - b, /p/ - p, /d/ - d, /t/ - t, /g/ - g, /k/ - k (zapisywane 'q' przed 'u' niezgłoskotwórczym),
- szczelinowe: /v/ - v, /s/ - s, /ʃ/ - x, /ʒ/ - zh /h/ - h,
- zwarto-szczelinowe: /t͡s/ - c, /d͡z/ - z, /t͡ʃ/ - tx,
- uderzeniowe: /ɾ/ - r,
- boczne: /l/ - l,
- półsamogłoski: /j/ - zapisywane jako 'y' przed samogłoską, jako 'i' po samogłosce przed spółgłoską albo na końcu wyrazu, /w/ - zapisywane jako 'u', wyłącznie jako element dyftongów.
Wokalizm
Fonemy samogłoskowe w języku aldorejskim są następujące:
- przednie: /e/ - e, /e:/ - ē, /i/ - i, /i:/ - ī,
- środkowe: /a/ - a, /a:/ - ā,
- tylne: /o/ - o, /o:/ - ō, /u/ - u, /u:/ - ū.
Możliwe są następujące dyftongi:
- /aj/ - ai, /ej/ - ei, /oj/ - oi, /uj/ - ui,
- /ja/ - ya, /je/ - ye, /jo/ - yo, /ju/ - yu,
- /aw/ - au, /ew/ - eu, /iw/ - iu, /ow/ - ou
- /wa/ - ua, /we/ - ue, /wi/ - ui, /wo/ - uo - tylko po [k] zapisanym jako 'q', [g] i [h].
Budowa sylaby
Sylaba w języku aldorejskim ma postać ON(C), gdzie O = dowolna spółgłoska lub zbitka samogłosek o postaci muta cum liquida, N = dowolna samogłoska lub dyftong, C = r, l, s, n, m (przed p, b, v). Sylaby dzielą się na krótkie (otwarte z krótką samogłoską w jądrze) i długie (zamknięte lub otwarte z długą samogłoską lub dyftongiem w jądrze).
Akcent
Akcent w języku aldorejskim jest ruchomy i swobodny. W większości wyrazów pada na przedostatnią sylabę wyrazu, chyba, że jest ona krótka, w tym przypadku pada na sylabę trzecią od końca. W rzeczownikach należących do I deklinacji (zakończonych na -n, -r, -l, -s) akcent pada na ostatnią sylabę.