Język amulti

Język amulti ΚΝᾍΚᾋ ᾺΜΎΛΤῚ
Utworzenie:	RWHÔ w 2004 - 2010
Najnowsza wersja:	3.0
Regiony :	20 mizi
Ilość mówiących	12 024 200
Sposoby zapisu:	amulti, greckie
Klasyfikacja:	języki amulckie język amulti
Status urzędowy
Język urzędowy :	Amultia
Oficjalna regulacja:	Akademia Amulti
Kody
Conlanger–1	Am, amu
Conlanger–3	hvr.amu.rw
Lista conlangów

Język amulti (κνᾅκᾃ ὰμύλτὶ Knaikai Amulti) - jedyny oficjalny język Amultii, wywodzący się z pramikujskiego i odlegle pokrewny językom ahtialańskiemu, palańskiemu i makrackiemu. Jest językiem tonalnym.

W 2010 roku podjęto decyzję o tworzeniu języka wkraczając z modyfikacją mowy ludzkiej na poziom psycholingwistyki, w płytkim zakresie modyfikując normalny dla języków naturalnych i większości sztucznych sposób postrzegania rzeczywistości.

Dialekty

Język amulti posiada dwa główne dialekty, przy czym nadal dominujący jest ingresywny Te'et (ok. 62% mieszkańców). Drugi z nich, z dominującą wymową egresywną, to lautïska (ok. 30%). Oba dialekty różnią się przede wszystkim wymową, ale nie brakuje również różnic leksykalnych i gramatycznych. Niniejszy artykuł skupia się raczej na tym drugim.

Dominujący dialekt Te'er jest niemalże zupełnie ingresywny, używający dwóch mogących się krzyżować serii zachowań samogłosek, używający silnie rozwiniętą fleksję posiadającą cechy aglutynacji, natywnie wykorzystujące abugidowo-ideograficzne pismo. Określany jako język masarski. Zastępczo korzysta z rozszerzonego pisma greckiego politonicznego.

Lautïska

Jeden z dwóch dialektów to lautïska (λάλλτύσκἀ). Dominują w niej dźwięki wypowiadane w sposób egresywny. Jest ona wskazana dla obcokrajowców.

Samogłoski

α ε η ι ο υ ϋ

• Α α /ä/,
• Ε ε /e/,
• Η η /ɨ/,
• Ι ι /i/,
• Ο ο /o/,
• Υ υ /ï̜/, /ɯ̈/,
• Ϋ ϋ /u/.

Spółgłoski

ь χχ δρ π τ κ β δ γ π̠ τ̠ κ̠ π̄ τ̄ κ̄ π̟ τ̟ κ̟ π̥ τ̥ κ̥ ϙ ϻ φ χ θ σ̄ σ ζ ρ λ λλ μ ν νν νγ ξ ψ ϛ

• ἀ, ᾶ, ь /ʔ/, χχ /ħ/, δρ /ʕ/
• π /p/, τ /t/, κ /k/
• β /b/, δ /d/, γ /g/
• π̠ /pʰ/, τ̠ /tʰ/, κ̠ /kʰ/
• π̄ /pn/, τ̄ /tn/, κ̄ /kn/
• π̟ /p’/, τ̟ /t’/, κ̟ /k’/
• π̥ /ʘ/, τ̥ /!/, κ̥ /ǁ/
• ϙ /q/, ϻ /ts/
• φ, ϝ /f/, χ /x/, θ /s̠/
• σ̄ , σ /s/, ζ /z̠/
• ρ /r/, λ /ɫ/, λλ /w/
• μ /m/, ν /n/, νν /n͈/, νγ /ŋ/
• ξ /xs/, ψ /φs/, ς /ts/
• ἁ /h/

Wymowa w Lautïsce

Przykład	cecha	cecha (nazwa)	typ	opis
ὰ	kuema	κὼεμἂ	akcent	niski bądź opadający
α	kuema	κὼεμἂ	akcent	średni, stały
ά	kuema	κὼεμἂ	akcent	wysoki bądź rosnący
ἀ	sãnga	σᾰνγᾰ	tarcie krtaniowe	niskie z tarciem preglottalizowane, jeśli zaczyna słowo
α	sãnga	σᾰνγᾰ	tarcie krtaniowe	średnie z tarciem
ἁ	sãnga	σᾰνγᾰ	tarcie krtaniowe	wysokie z tarciem
ᾶ	hsang	ξανγ	typ mowy	zawsze preglottalizowane
α	tokso	το̆κσὁ	-	neutralne
ᾰ	tokso	το̆κσὁ	napięcie	z napięciem krtani
ᾱ	hsang	ξανγ	typ mowy	szeptany

Gramatyka

Język amulti jest pozycyjnym językiem, w którym największe znaczenie mają pozycja słów, użycie synonimów i nadpartykuł. Podstawowym szykiem zdania oznajmującego jest SVO.

Budowa zdania

Podstawowe, przeciętne zdanie ma konstrukcję następującą, tabela zawiera przykład:

Zdanie - podstawowa budowa

(-2°)		(-1°)	0	1°	2°	3°	4°	(5°)	(6°)
nośnik emocji		negacja	rdzeń	łącznik rzeczownikowo -czasownikowy	orzeczenie	czas	liczba	odnośnik	potwierdzenie¹
Πῆρ		σνἐ	ζήὴνγ	πᾰς	φπ̟ὲδρ	ϛπ̥υύ	ξατьἐμ	τ̠ῑχχ	ϝαρί
Cieszę się		że nie	człowiek	(łączn.)	okazać się	wtedy (przesz.)	oni	2° ← 3°	tak myślę
Πῆρ σνἐ ζήὴνγ πᾰς φπ̟ὲδρ ϛπ̥υύ ξατьἐμ τ̠ῑχχ ϝαρί.
Myślę, że cieszę się, że to nie ci ludzie okazali się wtedy nimi.

¹W mowie oficjalnej znajdują się tutaj cząstki honoryfikatywne.

Te'et

UWAGA: Dłuższe posługiwanie się mową ingresywną jest niebezpieczne dla krtani.

UWAGA: Niniejszy artykuł opisuje lautïskę. Te'et jest tylko wspomniany.

W języku amulti 80% występujących samogłosek i spółgłosek produkowanych jest w sposób ingresywny, tj. przez wdech powietrza. Przez to istnieją dwie grupy modyfikatorów samogłosek i niektórych spółgłosek, tj. akcent toniczny i tzw. sãnga, czyli semantyczna indykacja akceleracji bądź deceleracji rytmicznych trzasków powstałych na skutek ingresywnego charakteru produkcji fonemu. Toniczność i sãnga są cechami, które krzyżują się ze sobą.

Samogłoski

α ε η ι ο υ ω

Bazowe:

• Α α /ä/,
• Ε ε /e/,
• Η η /ɨ/,
• Ι ι /i/,
• Ο ο /o/,
• Υ υ /y/,
• Ω ω /ɯ/.

Wymowa w Te'et

Przykład	cecha	cecha (nazwa)	typ	opis
ὰ	kuema	κὼεμἂ	akcent	niski bądź opadający
α	kuema	κὼεμἂ	akcent	średni, stały
ά	kuema	κὼεμἂ	akcent	wysoki bądź rosnący
ἀ	sãnga	σᾰνγᾰ	tarcie krtaniowe	zwalniające
α	sãnga	σᾰνγᾰ	tarcie krtaniowe	niezmienne
ἁ	sãnga	σᾰνγᾰ	tarcie krtaniowe	przyspieszające
α	tokso	το̆κσὁ	kierunek	ingresywny
ᾰ	tokso	το̆κσὁ	kierunek	egresywny
α	hsang	ξανγ	typ mowy	zwykły
ᾱ	hsang	ξανγ	typ mowy	szeptany

Akcent i sãngę posiadają tylko samogłoski ingresywne, w przypadku egresywnych i szeptanych ton nie stanowi różnicy. Te dwie ostatnie grupy obejmują wyłącznie α, ι oraz υ.

Spółgłoski

ь β γ δ ϝ ϙ ζ ϛ θ κ λ μ ϻ ν ξ π ρ σ τ φ χ ψ

• ἀ, ᾶ, ь /↓ʔ/, χχ /ħ/, δρ /ʕ/
• π /↓p/, τ /↓t/, κ /↓k/
• β /↓b/, δ /↓d/, γ /↓g/
• π̠ /↓pφ/, τ̠ /↓ts/, κ̠ /↓kx/
• π̄ /↓pn/, τ̄ /↓tn/, κ̄ /↓kn/
• π̟ /p’/, τ̟ /t’/, κ̟ /k’/
• π̥ /ǀ/, τ̥ /ǁ/, κ̥ /ǂ/
• ϙ /↓q/, ϻ /↓ts/
• φ, ϝ /↓φ/, χ /↓x/, θ /↓s̠/
• σ /↓s̠/, ζ /↓z̠/
• ρ /↓ɾ/, λ /↓ɫ/, λλ /↓w/
• μ /↓m/, ν /↓n/, νγ /↓ŋ/
• ξ /↓xs/, ψ /↓φs/, ς /↓sn/
• ἁ /↓h/

Egresywne dźwięki oznacza się apostrofem po nich, np. 'f /φ/.

Podstawowe słowa

• ῦρ - ja
• λὐ - ty
• θότ - być
• π̟ὰν - proszę
• ὂϻφφὄ - dziękuję
• κἑρχήλλυχχ - przepraszam