Conlang Wiki
 
(Nie pokazano 25 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika)
Linia 22: Linia 22:
 
*nosowe: /m/ - m, /n/ - n, /ŋ/ - ng
 
*nosowe: /m/ - m, /n/ - n, /ŋ/ - ng
 
*zwarto-wybuchowe: /b/ - b, /p/ - p, /d/ - d, /t/ - t, /g/ - g, /k/ - c
 
*zwarto-wybuchowe: /b/ - b, /p/ - p, /d/ - d, /t/ - t, /g/ - g, /k/ - c
*szczelinowe: /v/ - bh, v, /ɸ/ - ph, /ð/ - dh, /θ/ - th, /s/ - s, /ɣ/ - gh, /x/ - ch, /h/ - h
+
*szczelinowe: /v/ - bh, v, /f/ - ph, /ð/ - dh, /θ/ - th, /s/ - s, /ɣ/ - gh, /x/ - ch, /h/ - h
 
*drżące: /r/ - r
 
*drżące: /r/ - r
 
*boczne: /l/ - l
 
*boczne: /l/ - l
 
Uwaga: wariantem pozycyjnym fonemu /v/ po samogłosce a przed spółgłoską należącą do tego samego wyrazu jest [w] zapisywane jako u,
 
Uwaga: wariantem pozycyjnym fonemu /v/ po samogłosce a przed spółgłoską należącą do tego samego wyrazu jest [w] zapisywane jako u,
   
Fonem /l/ posiada wariant pozycyjny [ɫ] przed spółgłoskami i samogłoskami nieprzednimi.
+
Fonem /l/ posiada wariant pozycyjny [ɫ] przed spółgłoskami i samogłoskami nieprzednim.
  +
  +
Wymowa fonemu /r/ różni się znacząco zależnie od rodzimego dialektu użytkownika, najpowszechniejsze realizacje to /r/ (dialekty adańskie) oraz /ʀ/ (dialekty eirskie).
  +
   
 
Spółgłoski /m/, /n/, /ŋ/, /r/, /l/ i /s/ mogą ulec wzdłużeniu, zapisuje się je wówczas jako podwojone:
 
Spółgłoski /m/, /n/, /ŋ/, /r/, /l/ i /s/ mogą ulec wzdłużeniu, zapisuje się je wówczas jako podwojone:
*[m:] - mm, [n:] - nn, [ŋ:] - nng, [r:] - rr, [l:] - ll, [ɫ] - ll, [s:] - ss.
+
*[m:] - mm, [n:] - nn, [ŋ:] - nng, [r:] - rr, [l:] - ll, [ɫ:] - ll, [s:] - ss.
  +
 
===Samogłoski===
 
===Samogłoski===
 
Krótkie:<br />a - /ɑ/,<br />ae - /æ/,<br />e - /ɛ/,<br />i - /i/,<br />o - /ɔ/,<br />u - /u/,<br /><br />Długie:<br />ai - /e:/<br />ei - /i:/<br />oi - /ø:/<br />ui - /y:/.<br /><br />Często spotykane połączenia samogłosek 'ea', 'oa', 'eo' nie są dyftongami, tylko dwiema osobnymi samogłoskami, z których każda tworzy sylabę. Należy je wymawiać z hiatem, nie wolno wstawiać zwarcia krtaniowego.<br />
 
Krótkie:<br />a - /ɑ/,<br />ae - /æ/,<br />e - /ɛ/,<br />i - /i/,<br />o - /ɔ/,<br />u - /u/,<br /><br />Długie:<br />ai - /e:/<br />ei - /i:/<br />oi - /ø:/<br />ui - /y:/.<br /><br />Często spotykane połączenia samogłosek 'ea', 'oa', 'eo' nie są dyftongami, tylko dwiema osobnymi samogłoskami, z których każda tworzy sylabę. Należy je wymawiać z hiatem, nie wolno wstawiać zwarcia krtaniowego.<br />
Linia 36: Linia 40:
 
Połączenia zapisywane jako au, eu, ou mogą być rozpatrywane jako dyftongi, bądź jako połączenia samogłosek ze spółgłoską [w] będącą wariantem pozycyjnym fonemu /v/.
 
Połączenia zapisywane jako au, eu, ou mogą być rozpatrywane jako dyftongi, bądź jako połączenia samogłosek ze spółgłoską [w] będącą wariantem pozycyjnym fonemu /v/.
 
====Redukcja samogłosek====
 
====Redukcja samogłosek====
Samogłoski krótkie w pozycji innej niż wygłosowa i/lub pod akcentem, ulegają redukcji wg. następującego schematu:
+
Samogłoski krótkie w pozycji innej niż nagłosowa i/lub pod akcentem, ulegają redukcji wg. następującego schematu:
   
 
a, ae - [ʌ],
 
a, ae - [ʌ],
Linia 68: Linia 72:
 
Akcent w języku irathejskim pada na ostatnią sylabę rdzenia, żeby poprawnie postawić akcent potrzebna jest zatem znajomość budowy słowotwórczej wyrazu.
 
Akcent w języku irathejskim pada na ostatnią sylabę rdzenia, żeby poprawnie postawić akcent potrzebna jest zatem znajomość budowy słowotwórczej wyrazu.
 
==Fleksja nominalna==
 
==Fleksja nominalna==
Imiona w języku irathejskim odmieniają się przez trzy liczby (pojedyncza, mnoga i marginalna podwójna), dwa przypadki (casus rectus i casus obliquus) oraz dwa stany (nieokreślony i określony). Wyróżnia się dwa rodzaje: męski i żeński.
+
W języku irathejskim imiona odmieniają się przez dwa przypadki: casus rectus i casus obliquus, trzy liczby: pojedynczą, mnogą i szczątkowo zachowaną podwójną, oraz dwa stany: nieokreślony i określony. Wyróżnia się dwa rodzaje gramatyczne: męski i żeński.
  +
===Stan nieokreślony i określony===
===Rodzajnik===
 
  +
Wykładnikiem stanu nieokreślonego jest rodzajnik zerowy, a stanu określonego rodzajnik sufigowany dołączany do tematu rzeczownika. Poniżej przedstawia się odmiana rodzajnika sufigowanego:
W języku irathejskim rodzajnik nieokreślony ma postać zerową, zatem rzeczownik w stanie nieokreślonym jest równy postaci słownikowej. Rodzajnik określony ma postać końcówki dołączanej do tematu rzeczownika. Wyróżnia się rodzajnik męski oraz żeński.
 
  +
{| class="wikitable" style="width: 259px; height: 104px;"
 
  +
! style="text-align: center;"|
Poniżej przedstawia się deklinacja rodzajnika:
 
  +
! colspan="3" rowspan="1" style="text-align: center;"|Masculinum
{ |class="wikitable"
 
! style="padding: 0.75pt;"|
+
! colspan="3" rowspan="1" style="text-align: center;"|Femininum
! scope="row"|
 
! colspan="3" rowspan="1" scope="col"|Masculinum
 
! colspan="3" rowspan="1" scope="col"|Femininum
 
 
|-
 
|-
  +
! style="text-align: center;"|
! scope="row"|
 
  +
! style="text-align: center;"|Sg.
|'''Sg.'''
 
  +
! style="text-align: center;"|Pl.
|'''Plur.'''
 
  +
! style="text-align: center;"|Dual.
|'''Dual.'''
 
  +
! style="text-align: center;"|Sg.
|'''Sg.'''
 
  +
! style="text-align: center;"|Pl.
|'''Plur.'''
 
  +
! style="text-align: center;"|Dual.
|'''Dual.'''
 
 
|-
 
|-
! scope="row"|C.r.
+
! style="text-align: center;"|C.r.
 
| style="text-align: center;"| -en
 
| style="text-align: center;"| -en
 
| style="text-align: center;"| -(e)na
 
| style="text-align: center;"| -(e)na
 
| style="text-align: center;"| -(e)ni
 
| style="text-align: center;"| -(e)ni
| style="text-align: center;"| -ene
+
| style="text-align: center;"| -(e)ne
| style="text-align: center;"| -ena
+
| style="text-align: center;"| -(e)na
| style="text-align: center;"| -ni
+
| style="text-align: center;"| -(e)ni
 
|-
 
|-
! scope="row"|C.o.
+
! style="text-align: center;"|C.o.
 
| style="text-align: center;"| -ein
 
| style="text-align: center;"| -ein
 
| style="text-align: center;"| -(e)nai
 
| style="text-align: center;"| -(e)nai
 
| style="text-align: center;"| -(e)ni
 
| style="text-align: center;"| -(e)ni
| style="text-align: center;"| -enei
+
| style="text-align: center;"| -(e)nei
| style="text-align: center;"| -enai
+
| style="text-align: center;"| -(e)nai
| style="text-align: center;"| -ni
+
| style="text-align: center;"| -(e)ni
 
|}
 
|}
  +
Uwagi:
Uwaga: głoskę zapisaną jak ''ei'' w formach -''ein'', -enei czyta się jako krótkie [ɨ], zaś ''ai ''w -''nai'', -''enai ''jako krótkie [ə], są to zwykłe samogłoski krótkie ulegające redukcji. Zapis ich jako samogłosek długich jest kwestią konwencji.
 
   
Wielu użytkowników języka irathejskiego przejawia tendencję do czytania rodzajnika -''en ''jako sylabicznego [n]
+
Większość użytkowników języka irathejskiego wykazuje tendencję do wymawiania formy rodzajnika -en jako sonantycznego [n].
  +
  +
Samogłoski zapisywane jako długie w formach rodzajnika -ein, -nei, -nai wymawiane są jako krótkie [ɨ] i [ə].
  +
  +
Form rodzajnika ze spójką e (tu pisana w nawiasie) używa się, jeśli w wygłosie tematu znajduje się spółgłoska inna niż m, n, ng, v, r, l, s. W niektórych formach deklinacji II rodzajnik ma postać samego -n.
 
===Deklinacja I===
 
===Deklinacja I===
  +
Do deklinacji tej należą rzeczowniki rodzaju męskiego i nieliczne rzeczowniki rodzaju żeńskiego zakończone na spółgłoskę. Jej cechą charakterystyczną jest alternacja ostatniej samogłoski tematu w c.r. i c.o. singularis według wzoru:
Według tej deklinacji odmieniają się rzeczowniki rodzaju męskiego (i pewna ilość żeńskich) zakończone w c.r.sg. na spółgłoskę lub grupę spółgłosek. Rzeczowniki te utraciły dawne końcówki nom. sing. masc. -e oraz gen. sing. masc. -i, pozostałością po nich jest obecność alternacji samogłosek w temacie rzeczownika. Jest to najbardziej charakterystyczna cecha deklinacji I, którą z tego powodu nazywa się alternacyjną
 
  +
{| class="wikitable"
  +
! style="padding: 0.75pt;"|Temat
  +
! style="padding: 0.75pt;"|C.r. sing.
  +
! style="padding: 0.75pt;"|C.o. sing.
  +
|-
  +
| style="padding: 0.75pt;"|
  +
<p style="text-align:center">''-a-''</p>
  +
| style="padding: 0.75pt;"|
  +
<p style="text-align:center">''-ae-''</p>
  +
| style="padding: 0.75pt;"|
  +
<p style="text-align:center">''-ai-''</p>
  +
|-
  +
| colspan="2" style="padding: 0.75pt;"|
  +
<p style="text-align:center">''-a-''</p>
  +
| style="padding: 0.75pt; text-align: center;"|''-ai-''
  +
|-
  +
| colspan="2" style="padding: 0.75pt;"|
  +
<p style="text-align:center">''-e-''</p>
  +
| style="padding: 0.75pt;"|
  +
<p style="text-align:center">''-ei-''</p>
  +
|-
  +
| colspan="2" style="padding: 0.75pt;"|
  +
<p style="text-align:center">''-i-''</p>
  +
| style="padding: 0.75pt;"|
  +
<p style="text-align:center">''-ei-''</p>
  +
|-
  +
| colspan="2" style="padding: 0.75pt;"|
  +
<p style="text-align:center">''-o-''</p>
  +
| style="padding: 0.75pt;"|
  +
<p style="text-align:center">''-oi-''</p>
  +
|-
  +
| colspan="2" style="padding: 0.75pt;"|
  +
<p style="text-align:center">''-u-''</p>
  +
| style="padding: 0.75pt;"|
  +
<p style="text-align:center">''-ui-''</p>
  +
|-
  +
| colspan="3" style="padding: 0.75pt;"|
  +
<p style="text-align:center">''ai, ei, oi, ui''</p>
  +
|}
  +
Formy c.r. i c.o. pluralis i dualis tworzy się bez zmian w temacie.
   
Alternacji (wzdłużeniu) podlega ostatnia samogłoska tematu fleksyjnego (powstałego po odcięciu końcówki -a od formy c.r.pl.) wg. schematu:
 
   
  +
Oto przykładowa odmiana rzeczownika'' bhaer'' "pan" (masc.) w stanie nieokreślonym i określonym:
a, (ae w c.r.sg.) => ai
 
  +
{| class="wikitable"
  +
! style="text-align: center;"|
  +
! colspan="3" rowspan="1" style="text-align: center;"|Stan nieokreślony
  +
! colspan="3" rowspan="1" style="text-align: center;"|Stan określony
  +
|-
  +
! style="text-align: center;"|
  +
! style="text-align: center;"|Sg.
  +
! style="text-align: center;"|Pl.
  +
! style="text-align: center;"|Dual.
  +
! style="text-align: center;"|Sg.
  +
! style="text-align: center;"|Pl.
  +
! style="text-align: center;"|Dual.
  +
|-
  +
! style="text-align: center;"|C.r.
  +
| style="text-align: center;"|bh'''ae'''r
  +
| style="text-align: center;"|bhar'''a'''
  +
| style="text-align: center;"|bhar'''i'''
  +
| style="text-align: center;"|bhar'''en'''
  +
| style="text-align: center;"|bhar'''na'''
  +
| style="text-align: center;"|bhar'''ni'''
  +
|-
  +
! style="text-align: center;"|C.o.
  +
| style="text-align: center;"|bh'''ai'''r
  +
| style="text-align: center;"|bhar'''ai'''
  +
| style="text-align: center;"|bhar'''i'''
  +
| style="text-align: center;"|bhar'''ein'''
  +
| style="text-align: center;"|bhar'''nai'''
  +
| style="text-align: center;"|bhar'''ni'''
  +
|}
  +
A oto odmiana rzeczownika ''geilch ''"ziemia" (fem.):
  +
{| class="wikitable"
  +
! style="text-align: center;"|
  +
! colspan="3" rowspan="1" style="text-align: center;"|Stan nieokreślony
  +
! colspan="3" rowspan="1" style="text-align: center;"|Stan określony
  +
|-
  +
! style="text-align: center;"|
  +
! style="text-align: center;"|Sg.
  +
! style="text-align: center;"|Pl.
  +
! style="text-align: center;"|Dual.
  +
! style="text-align: center;"|Sg.
  +
! style="text-align: center;"|Pl.
  +
! style="text-align: center;"|Dual.
  +
|-
  +
! style="text-align: center;"|C.r.
  +
| style="text-align: center;"|geilch
  +
| style="text-align: center;"|geilch'''a'''
  +
| style="text-align: center;"|geilch'''i'''
  +
| style="text-align: center;"|geilch'''ene'''
  +
| style="text-align: center;"|geilch'''ena'''
  +
| style="text-align: center;"|geilch'''eni'''
  +
|-
  +
! style="text-align: center;"|C.o.
  +
| style="text-align: center;"|geilch
  +
| style="text-align: center;"|geilch'''ai'''
  +
| style="text-align: center;"|geilch'''i'''
  +
| style="text-align: center;"|geilch'''enei'''
  +
| style="text-align: center;"|geilch'''enai'''
  +
| style="text-align: center;"|geilch'''eni'''
  +
|}
  +
===Deklinacja II===
  +
Do deklinacji drugiej należą rzeczowniki rodzaju żeńskiego zakończone na -e oraz -ea a także rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone na -a i -o.
   
  +
Oto odmiana rzeczownika ''alde ''"matka" (fem.)
e, i => ei
 
  +
{| class="wikitable"
  +
! style="text-align: center;"|
  +
! colspan="3" rowspan="1" style="text-align: center;"|Stan nieokreślony
  +
! colspan="3" rowspan="1" style="text-align: center;"|Stan określony
  +
|-
  +
! style="text-align: center;"|
  +
! style="text-align: center;"|Sg.
  +
! style="text-align: center;"|Pl.
  +
! style="text-align: center;"|Dual.
  +
! style="text-align: center;"|Sg.
  +
! style="text-align: center;"|Pl.
  +
! style="text-align: center;"|Dual.
  +
|-
  +
! style="text-align: center;"|C.r.
  +
| style="text-align: center;"|ald'''e'''
  +
| style="text-align: center;"|ald'''ea'''
  +
| style="text-align: center;"|ald'''ei'''
  +
| style="text-align: center;"|ald'''ene'''
  +
| style="text-align: center;"|ald'''ena'''
  +
| style="text-align: center;"|ald'''eni'''
  +
|-
  +
! style="text-align: center;"|C.o.
  +
| style="text-align: center;"|ald'''ei'''
  +
| style="text-align: center;"|ald'''ai'''
  +
| style="text-align: center;"|ald'''ei'''
  +
| style="text-align: center;"|ald'''enei'''
  +
| style="text-align: center;"|ald'''enai'''
  +
| style="text-align: center;"|ald'''eni'''
  +
|}
  +
Rzeczownik ''lea'' - "liść" (fem.):
  +
{| class="wikitable"
  +
! style="text-align: center;"|
  +
! colspan="3" rowspan="1" style="text-align: center;"|Stan nieokreślony
  +
! colspan="3" rowspan="1" style="text-align: center;"|Stan określony
  +
|-
  +
! style="text-align: center;"|
  +
! style="text-align: center;"|Sg.
  +
! style="text-align: center;"|Pl.
  +
! style="text-align: center;"|Dual.
  +
! style="text-align: center;"|Sg.
  +
! style="text-align: center;"|Pl.
  +
! style="text-align: center;"|Dual.
  +
|-
  +
! style="text-align: center;"|C.r.
  +
| style="text-align: center;"|l'''ea'''
  +
| style="text-align: center;"|l'''ea'''
  +
| style="text-align: center;"|le'''i'''
  +
| style="text-align: center;"|lea'''ne'''
  +
| style="text-align: center;"|lea'''na'''
  +
| style="text-align: center;"|lea'''ni'''
  +
|-
  +
! style="text-align: center;"|C.o.
  +
| style="text-align: center;"|lei
  +
| style="text-align: center;"|l'''ei'''
  +
| style="text-align: center;"|le'''i'''
  +
| style="text-align: center;"|lea'''nei'''
  +
| style="text-align: center;"|lea'''nai'''
  +
| style="text-align: center;"|lea'''ni'''
  +
|}
  +
Oto odmiana rzeczownika ''arca ''"kruk" (masc.):
  +
{| class="wikitable"
  +
! style="text-align: center;"|
  +
! colspan="3" rowspan="1" style="text-align: center;"|Stan nieokreślony
  +
! colspan="3" rowspan="1" style="text-align: center;"|Stan określony
  +
|-
  +
! style="text-align: center;"|
  +
! style="text-align: center;"|Sg.
  +
! style="text-align: center;"|Pl.
  +
! style="text-align: center;"|Dual.
  +
! style="text-align: center;"|Sg.
  +
! style="text-align: center;"|Pl.
  +
! style="text-align: center;"|Dual.
  +
|-
  +
! style="text-align: center;"|C.r.
  +
| style="text-align: center;"|arc'''a'''
  +
| style="text-align: center;"|arc'''ea'''
  +
| style="text-align: center;"|arc'''ei'''
  +
| style="text-align: center;"|arca'''n'''
  +
| style="text-align: center;"|arca'''na'''
  +
| style="text-align: center;"|arca'''ni'''
  +
|-
  +
! style="text-align: center;"|C.o.
  +
| style="text-align: center;"|arc'''ei'''
  +
| style="text-align: center;"|arc'''ai'''
  +
| style="text-align: center;"|arc'''ei'''
  +
| style="text-align: center;"|arca'''in'''
  +
| style="text-align: center;"|arca'''nai'''
  +
| style="text-align: center;"|
  +
arca'''ni'''
  +
|}
  +
Rzeczownik ''algo'' "owoc" (masc.):
  +
{| class="wikitable"
  +
! style="text-align: center;"|
  +
! colspan="3" rowspan="1" style="text-align: center;"|Stan nieokreślony
  +
! colspan="3" rowspan="1" style="text-align: center;"|Stan określony
  +
|-
  +
! style="text-align: center;"|
  +
! style="text-align: center;"|Sg.
  +
! style="text-align: center;"|Pl.
  +
! style="text-align: center;"|Dual.
  +
! style="text-align: center;"|Sg.
  +
! style="text-align: center;"|Pl.
  +
! style="text-align: center;"|Dual.
  +
|-
  +
! style="text-align: center;"|C.r.
  +
| style="text-align: center;"|alg'''o'''
  +
| style="text-align: center;"|alg'''oa'''
  +
| style="text-align: center;"|alg'''oi'''
  +
| style="text-align: center;"|algo'''n'''
  +
| style="text-align: center;"|algo'''na'''
  +
| style="text-align: center;"|algo'''ni'''
  +
|-
  +
! style="text-align: center;"|C.o.
  +
| style="text-align: center;"|alg'''oi'''
  +
| style="text-align: center;"|alg'''oi'''
  +
| style="text-align: center;"|alg'''oi'''
  +
| style="text-align: center;"|algo'''in'''
  +
| style="text-align: center;"|algo'''nai'''
  +
| style="text-align: center;"|algo'''ni'''
  +
|}
  +
===Deklinacja III===
  +
Według deklinacji trzeciej odmieniają się rzeczowniki odsłowne i nazwy pojęć abstrakcyjnych zakończone w nom. sg. na -eis (femininum).
   
  +
Oto odmiana rzeczownika ''thedeis'' "mowa":
o => oi
 
  +
{| class="wikitable"
  +
! style="text-align: center;"|
  +
! colspan="3" rowspan="1" style="text-align: center;"|Stan nieokreślony
  +
! colspan="3" rowspan="1" style="text-align: center;"|Stan określony
  +
|-
  +
! style="text-align: center;"|
  +
! style="text-align: center;"|Sg.
  +
! style="text-align: center;"|Pl.
  +
! style="text-align: center;"|Dual.
  +
! style="text-align: center;"|Sg.
  +
! style="text-align: center;"|Pl.
  +
! style="text-align: center;"|Dual.
  +
|-
  +
! style="text-align: center;"|C.r.
  +
| style="text-align: center;"|thed'''eis'''
  +
| style="text-align: center;"|thed'''eira'''
  +
| style="text-align: center;"|thed'''eiri'''
  +
| style="text-align: center;"|thedeir'''ne'''
  +
| style="text-align: center;"|thedeir'''na'''
  +
| style="text-align: center;"|thedeir'''ni'''
  +
|-
  +
! style="text-align: center;"|C.o.
  +
| style="text-align: center;"|thed'''eis'''
  +
| style="text-align: center;"|thed'''eira'''
  +
| style="text-align: center;"|thed'''eiri'''
  +
| style="text-align: center;"|thedeir'''nei'''
  +
| style="text-align: center;"|thedeir'''nai'''
  +
| style="text-align: center;"|thedeir'''ni'''
  +
|}
  +
===Formy szczątkowe w deklinacji===
  +
W pewnych rejestrach stylistycznych język irathejski dopuszcza używanie szczątkowych form dopełniacza i wołacza liczby pojedynczej odziedziczonych po języku staroeirskim.
  +
====Dativus====
  +
Formy szczątkowego dativu singularis można utworzyć od rzeczowników I deklinacji zakończonych na -m, -n, -r oraz -l, wyłącznie w stanie nieokreślonym. Tworzy się je przez dodanie do formy c.r. sing. (nie do tematu), końcówki -n, np.<br />
  +
''bhaer - ''dat. ''bhaern'' 'panu',
   
  +
''Silvar'' 'imię męskie' - dat. ''Silvarn'' 'Silvarowi',
u => ui
 
   
  +
''evael ''- dat. ''evaeln '''morzu' etc.
Poniżej przedstawia się wzór odmiany rzeczownika ''bhaer, bhair'' "pan" (rodzaj męski) w stanie nieokreślonym i określonym:
 
  +
{ |class="wikitable"
 
  +
Formy dativu są zdecydowanie nacechowane stylistycznie jako podniosłe i można je spotkać niemal wyłącznie w dziełach literackich i odświętnych formach mowy (np. przemowy, życzenia) oraz utartych zwrotach, np. ''Ole'' ''aun / ole dhan'' 'dzień dobry / dzień dobry panu', dosł. 'dobro tobie / dobro panu'.
! style="padding: 0.75pt;"|
 
  +
====Vocativus====
| style="text-align: center;"|
 
  +
Formy szczątkowego dativu można utworzyć od rzeczowników I deklinacji oznaczających istoty osobowe, wyłącznie w stanie nieokreślonym. Tworzy się je przez dodatenie do tematu końcówki -e, np.
| colspan="3" rowspan="1" style="text-align: center;"|'''Stan nieokreślony'''
 
  +
| colspan="3" rowspan="1" style="text-align: center;"|'''Stan określony'''
 
  +
''bhaer - ''voc. ''bhare'' 'panie!'
  +
  +
''thain - ''voc. ''thaine'' 'królu!'
  +
  +
Utworzenie formy vocativu od nazwy oznaczającej byt nieosobowy albo wręcz nieożywiony jest możliwe, ale wiąże się z personifikacją tego bytu, np.<br />
  +
''cheile '''wilcze!' - np. w bajce,
  +
  +
''evale '''o, morze!' - np. w poemacie.
  +
  +
Używanie formy vocativu w stosunku do rozmówcy jest formą okazywania szacunku, zwłaszcze w sytuacjach oficjalnych.
  +
  +
===Przymiotnik===
  +
Przymiotnik irathejski odmienia się w masculinum wg. deklinacji I, a w femininum wg. deklinacji II, zatem np. przymiotnik ''daem, dame ''"biały, białe" odmieniał się będzie analogicznie do rzeczowników ''bhaer ''i ''alde''.
  +
  +
Warto odnotować pewną osobliwość w tworzeniu form stanu określonego przymiotników z sufiksem ''-ean/eane'': otóż w formach stanu określonego przymiotniki rodzaju żeńskiego z tej grupy przyjmują postać rodzajnika -''ne'' z utratą wygłosowego ''-e ''przymiotnika, np. ''iratheanne thedeis.''
  +
  +
Regularne stopniowanie przymiotnika odbywa się poprzez dołączenie przedrostka ''au''- (''av- ''przed samogłoską) w stopniu wyższym i ''le- ''(''len-'' przed samogłoską) w stopniu najwyższym, np. stopień wyższy od ''daem, dame'' to ''audaem, audame, ''a najwyższy - ''ledaem, ledame''.
  +
  +
Formy o znaczeniu stopnia wyższego absolutnego tworzy się przez dodanie do tematu przyrostka ''-aigar/-aigare'', np. ''damaigar, damaigare'' "przenajbielszy".
  +
  +
Istnieje pewna liczba przymiotników tworzących formy nieregularne, należy do nich przymiotnik ''saen, sane'' "duży, wielki", comp. ''saig, saige'', sup. ''lesaig, lesaige'', sup. abs. ''saigar, saigare.''
  +
  +
Z kolei większość leksemów przymiotnikowych zapożyczonych z innych języków, a także większość rodzimych przymiotników złożonych odmienia się w sposób opisowy, za pomocą przysłówka ''saigu'' w stopniu wyższym i ''lesaigu ''w najwyższym.
  +
===Zaimki osobowe===
  +
Wyróżnia się trzy osoby gramatyczne określane za pomocą zaimków osobowych: I osobę (ja, my), II (ty, wy) oraz III (on, ona, oni). Osobne zestawy zaimków osobowych wyróżnia się dla liczby pojedynczej i, traktowanych wspólnie, podwójnej i mnogiej. Istnieją dwie odrębne formy zaimka II os. l.p.: nieformalna ''av'' oraz formalna ''dha.''
  +
{| class="wikitable"
  +
| scope="row"|
  +
! colspan="2" rowspan="1"|Sing.
  +
! colspan="2"|Plur. & Dual.
 
|-
 
|-
  +
| scope="row"|
| style="text-align: center;"|
 
  +
!Masc.
| style="text-align: center;"|'''Sg.'''
 
  +
!Fem.
| style="text-align: center;"|'''Pl.'''
 
  +
!Masc.
| style="text-align: center;"|'''Dual.'''
 
  +
!Fem.
| style="text-align: center;"|'''Sg.'''
 
| style="text-align: center;"|'''Pl.'''
 
| style="text-align: center;"|'''Dual.'''
 
 
|-
 
|-
  +
! scope="row"|Pers. I
|'''C.r.'''
 
  +
| colspan="2" rowspan="1"|ech
| style="text-align: center;"|bh'''ae'''r
 
  +
| colspan="2"|hea
| style="text-align: center;"|bhar-'''a'''
 
| style="text-align: center;"|bhar'''-i'''
 
| style="text-align: center;"|bhar-'''en'''
 
| style="text-align: center;"|bhar-'''na'''
 
| style="text-align: center;"|bhar-'''ni'''
 
 
|-
 
|-
  +
! scope="row"|Pers. II
|'''C.o.'''
 
  +
| colspan="2" rowspan="1"|av / dha
| style="text-align: center;"|bh'''ai'''r
 
  +
| colspan="2"|va
| style="text-align: center;"|bhar'''-ai'''
 
  +
|-
| style="text-align: center;"|bhar-'''i'''
 
  +
! scope="row"|Pers. III
| style="text-align: center;"|bhar-'''ein'''
 
  +
|es
| style="text-align: center;"|bhar-'''nai'''
 
  +
|se
| style="text-align: center;"|bhar-'''ni'''
 
  +
| colspan="2"|sa
  +
|}
  +
Poniżej przedstawia się odmiana zaimków I osoby:
  +
{| class="wikitable"
  +
!
  +
!'''Singularis'''
  +
!Pluralis
  +
|-
  +
! style="text-align: center;"|'''C.r.'''
  +
| colspan="2" rowspan="1" style="text-align: center;"|ech
  +
| colspan="2" rowspan="1" style="text-align: center;"|hea
  +
|-
  +
! style="text-align: center;"|'''C.o.'''
  +
| colspan="2" rowspan="1" style="text-align: center;"|eich
  +
| colspan="2" rowspan="1" style="text-align: center;"|hei
 
|}
 
|}
   
   
  +
Oto odmiana zaimków II osoby:
Oto zaś deklinacja rzeczownika rodzaju żeńskiego: ''geilch, geilch ''"ziemia":
 
  +
{| class="wikitable"
{| border="1" cellpadding="1" cellspacing="1"
 
  +
! style="text-align: center;"|
  +
! colspan="2" rowspan="1" style="text-align: center;"|'''Singularis'''
  +
! colspan="1" rowspan="2" style="text-align: center;"|'''Plur. & Dual.'''
 
|-
 
|-
| style="text-align: center;"|
+
! style="text-align: center;"|
| colspan="3" rowspan="1" style="text-align: center;"|'''Stan nieokreślony<br />'''
+
! style="text-align: center;"|'''Inform.'''
| colspan="3" rowspan="1" style="text-align: center;"|'''Stan określony<br />'''
+
! style="text-align: center;"|'''Form.'''
 
|-
 
|-
| style="text-align: center;"|
+
! style="text-align: center;"|'''C.r.'''
| style="text-align: center;"|'''Sg.'''
+
| style="text-align: center;"|av
| style="text-align: center;"|'''Pl.'''
+
| style="text-align: center;"|dha
| style="text-align: center;"|'''Dual.'''
+
| style="text-align: center;"|va
| style="text-align: center;"|'''Sg.'''
 
| style="text-align: center;"|'''Pl.'''
 
| style="text-align: center;"|'''Dual.'''
 
 
|-
 
|-
|'''C.r.'''
+
! style="text-align: center;"|'''C.o.'''
| style="text-align: center;"|ald-'''e'''
+
| style="text-align: center;"|aiv
| style="text-align: center;"|ald-'''ea'''
+
| style="text-align: center;"|dhai
| style="text-align: center;"|ald-'''i'''
+
| style="text-align: center;"|vai
  +
|}
| style="text-align: center;"|ald-'''ene'''
 
  +
| style="text-align: center;"|ald-'''ena'''
 
  +
| style="text-align: center;"|ald-'''eni'''
 
  +
Oto zaś odmiana zaimków III osoby:
  +
{| class="wikitable"
  +
! style="text-align: center;"|
  +
! colspan="2" rowspan="1" style="text-align: center;"|'''Singularis'''
  +
! colspan="1" rowspan="2" style="text-align: center;"|'''Plur. & Dual.'''
 
|-
 
|-
  +
! style="text-align: center;"|
|'''C.o.'''
 
| style="text-align: center;"|ald-'''ei'''
+
! style="text-align: center;"|'''Masc.'''
| style="text-align: center;"|ald-'''ai'''
+
! style="text-align: center;"|'''Fem.'''
  +
|-
| style="text-align: center;"|ald-'''i'''
 
| style="text-align: center;"|ald-'''enei'''
+
! style="text-align: center;"|'''C.r.'''
| style="text-align: center;"|ald-'''enai'''
+
| style="text-align: center;"|es
| style="text-align: center;"|ald-'''eni'''
+
| style="text-align: center;"|se
  +
| style="text-align: center;"|sa
  +
|-
  +
! style="text-align: center;"|'''C.o.'''
  +
| style="text-align: center;"|eis
  +
| style="text-align: center;"|sei
  +
| style="text-align: center;"|sai
 
|}
 
|}
  +
==Fleksja werbalna==
  +
Koniugacja irathejska, w porównaniu ze stanem staro- i klasycznoeirskim, wykazuje znaczne uproszczenie. Zanikły formy syntetyczne trybu przypuszczającego i strony medialno-pasywnej, wyparte przez konstrukcje analityczne; brak jest czasu przyszłego dokonanego, i, w zasadzie, zaprzeszłego (pojawia się niekiedy w tekstach literackich), dawne perfectum i aoryst uległy kontaminacji z imperfectem, dając w rezultacie jeden czas przeszły dokonany - perfectum. Wszystkie formy czasownika tworzone są od jednego tematu (dawnego niedokonanego). Pozostały jednak trzy zestawy końcówek, przy czym dawne końcówki aorystu stały się końcówkami perfecti.
  +
  +
Podobnie jak w klasycznym eirskim, w języku irathejskim wyróżnia się dwie koniugacje: spółgłoskową i samogłoskową.
  +
===Praesens===
  +
Służy wyrażaniu czynności równoczesnych z aktem mówienia lub powtarzających się w czasie, który obejmuje akt mówienia. Używa się go również, w ograniczonym zakresie, do wyrażania czynności przyszłych oraz przeszłych (''praesens historicum''). Formy czasu teraźniejszego tworzy się przez dodanie do tematu końcówek praesentis:
  +
{| class="wikitable"
  +
| scope="row"|
  +
! style="text-align: center;"|odmiana spółgłoskowa
  +
! style="text-align: center;"|odmiana samogłoskowa
  +
|-
  +
| scope="row"|
  +
! colspan="2" style="text-align: center;"|singularis
  +
|-
  +
! scope="row"|1 os.
  +
| style="text-align: center;"| -a
  +
| style="text-align: center;"| -ea
  +
|-
  +
! scope="row"|2 os.
  +
| style="text-align: center;"| -as
  +
| style="text-align: center;"| -es
  +
|-
  +
! scope="row"|3 os.
  +
| style="text-align: center;"| -ø*
  +
| style="text-align: center;"| -e
  +
|-
  +
| scope="row"|
  +
! colspan="2" style="text-align: center;"|pluralis
  +
|-
  +
! scope="row"|1 os.
  +
| style="text-align: center;"| -ach
  +
| style="text-align: center;"| -each
  +
|-
  +
! scope="row"|2 os.
  +
| style="text-align: center;"| -adh
  +
| style="text-align: center;"| -eadh
  +
|-
  +
! scope="row"|3 os.
  +
| style="text-align: center;"| -an
  +
| style="text-align: center;"| -ean
  +
|}
  +
(*) Jeśli ostatnią samogłoską tematu jest -a-, przechodzi ono w -ae-.
  +
  +
  +
Oto przykładowa odmiana w praesens:
  +
{| class="wikitable"
  +
| scope="row"|
  +
! style="text-align: center;"|odmiana spółgłoskowa
  +
! style="text-align: center;"|odmiana samogłoskowa
  +
|-
  +
| scope="row"|
  +
! colspan="2" style="text-align: center;"|singularis
  +
|-
  +
! scope="row"|1 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharna
  +
| style="text-align: center;"|angea
  +
|-
  +
! scope="row"|2 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharnas
  +
| style="text-align: center;"|anges
  +
|-
  +
! scope="row"|3 os.
  +
| style="text-align: center;"|thaern
  +
| style="text-align: center;"|ange
  +
|-
  +
| scope="row"|
  +
! colspan="2" style="text-align: center;"|pluralis
  +
|-
  +
! scope="row"|1 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharnach
  +
| style="text-align: center;"|angeach
  +
|-
  +
! scope="row"|2 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharnadh
  +
| style="text-align: center;"|angeadh
  +
|-
  +
! scope="row"|3 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharnan
  +
| style="text-align: center;"|angean
  +
|}
  +
===Futurum===
  +
Formy futuri odnoszą się do czynności i stanów, które będą mieć miejsce w przyszłości, bez informacji o ich ukończeniu. Tworzy się go przez dodanie końcówek czasów nieprzeszłych do tematu rozszerzonego o cechę -v- (-av- w kon. spółgłoskowej, -ev- w samogłoskowej, końcówka 3. os. sg. przyjmuje postać -e). Oto przykładowa odmiana w czasie przyszłym:
  +
{| class="wikitable"
  +
| scope="row"|
  +
! style="text-align: center;"|odmiana spółgłoskowa
  +
! style="text-align: center;"|odmiana samogłoskowa
  +
|-
  +
| scope="row"|
  +
! colspan="2" style="text-align: center;"|singularis
  +
|-
  +
! scope="row"|1 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharnava
  +
| style="text-align: center;"|angeva
  +
|-
  +
! scope="row"|2 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharnavas
  +
| style="text-align: center;"|angevas
  +
|-
  +
! scope="row"|3 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharnave
  +
| style="text-align: center;"|angeve
  +
|-
  +
| scope="row"|
  +
! colspan="2" style="text-align: center;"|pluralis
  +
|-
  +
! scope="row"|1 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharnavach
  +
| style="text-align: center;"|angevach
  +
|-
  +
! scope="row"|2 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharnavadh
  +
| style="text-align: center;"|angevadh
  +
|-
  +
! scope="row"|3 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharnavan
  +
| style="text-align: center;"|angevan
  +
|}
  +
===Imperfectum===
  +
  +
Czas ten służy wyrażaniu czynności i stanów, które miały miejsce przed aktem mówienia i trwały pewien czas lub powtarzały się regularnie. Formu imperfectum tworzy się przez dodanie do tematu końcówek imperfecti:
  +
{| class="wikitable"
  +
| scope="row"|
  +
! style="text-align: center;"|odmiana spółgłoskowa
  +
! style="text-align: center;"|odmiana samogłoskowa
  +
|-
  +
| scope="row"|
  +
! colspan="2" style="text-align: center;"|singularis
  +
|-
  +
! scope="row"|1 os.
  +
| style="text-align: center;"| -ai
  +
| style="text-align: center;"| -ei
  +
|-
  +
! scope="row"|2 os.
  +
| style="text-align: center;"| -ais
  +
| style="text-align: center;"| -eis
  +
|-
  +
! scope="row"|3 os.
  +
| style="text-align: center;"| -i
  +
| style="text-align: center;"| -ei
  +
|-
  +
| scope="row"|
  +
! colspan="2" style="text-align: center;"|pluralis
  +
|-
  +
! scope="row"|1 os.
  +
| style="text-align: center;"| -aich
  +
| style="text-align: center;"| -eich
  +
|-
  +
! scope="row"|2 os.
  +
| style="text-align: center;"| -aidh
  +
| style="text-align: center;"| -eidh
  +
|-
  +
! scope="row"|3 os.
  +
| style="text-align: center;"| -ain
  +
| style="text-align: center;"| -ein
  +
|}
  +
Oto przykładowa odmiana:
  +
{| class="wikitable"
  +
| scope="row"|
  +
! style="text-align: center;"|odmiana spółgłoskowa
  +
! style="text-align: center;"|odmiana samogłoskowa
  +
|-
  +
| scope="row"|
  +
! colspan="2" style="text-align: center;"|singularis
  +
|-
  +
! scope="row"|1 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharnai
  +
| style="text-align: center;"|angei
  +
|-
  +
! scope="row"|2 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharnais
  +
| style="text-align: center;"|angeis
  +
|-
  +
! scope="row"|3 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharni
  +
| style="text-align: center;"|angei
  +
|-
  +
| scope="row"|
  +
! colspan="2" style="text-align: center;"|pluralis
  +
|-
  +
! scope="row"|1 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharnaich
  +
| style="text-align: center;"|angeich
  +
|-
  +
! scope="row"|2 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharnaidh
  +
| style="text-align: center;"|angeidh
  +
|-
  +
! scope="row"|3 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharnain
  +
| style="text-align: center;"|angein
  +
|}
  +
===Perfectum===
  +
Końcówki czasu przeszłego dokonanego powstały z kontaminacji końcówek klasycznoeirskiego perfectum i aorystu, są dołączane bezpośrednio do tematu. Oto końcówki perfecti:
  +
{| class="wikitable"
  +
| scope="row"|
  +
! style="text-align: center;"|odmiana spółgłoskowa
  +
! style="text-align: center;"|odmiana samogłoskowa
  +
|-
  +
| scope="row"|
  +
! colspan="2" style="text-align: center;"|singularis
  +
|-
  +
! scope="row"|1 os.
  +
| style="text-align: center;"| -ei
  +
| style="text-align: center;"| -ei
  +
|-
  +
! scope="row"|2 os.
  +
| style="text-align: center;"| -eire
  +
| style="text-align: center;"| -eire
  +
|-
  +
! scope="row"|3 os.
  +
| style="text-align: center;"| -ei
  +
| style="text-align: center;"| -ei
  +
|-
  +
| scope="row"|
  +
! colspan="2" style="text-align: center;"|pluralis
  +
|-
  +
! scope="row"|1 os.
  +
| style="text-align: center;"| -eice
  +
| style="text-align: center;"| -eice
  +
|-
  +
! scope="row"|2 os.
  +
| style="text-align: center;"| -eidhe
  +
| style="text-align: center;"| -eidhe
  +
|-
  +
! scope="row"|3 os.
  +
| style="text-align: center;"| -einne
  +
| style="text-align: center;"| -einne
  +
|}
  +
Poniżej przedstawia się przykład odmiany w perfectum:
  +
{| class="wikitable"
  +
| scope="row"|
  +
! style="text-align: center;"|odmiana spółgłoskowa
  +
! style="text-align: center;"|odmiana samogłoskowa
  +
|-
  +
| scope="row"|
  +
! colspan="2" style="text-align: center;"|singularis
  +
|-
  +
! scope="row"|1 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharnei
  +
| style="text-align: center;"|angei
  +
|-
  +
! scope="row"|2 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharneire
  +
| style="text-align: center;"|angeire
  +
|-
  +
! scope="row"|3 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharnei
  +
| style="text-align: center;"|angei
  +
|-
  +
| scope="row"|
  +
! colspan="2" style="text-align: center;"|pluralis
  +
|-
  +
! scope="row"|1 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharneice
  +
| style="text-align: center;"|angeice
  +
|-
  +
! scope="row"|2 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharneidhe
  +
| style="text-align: center;"|angeidhe
  +
|-
  +
! scope="row"|3 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharneinne
  +
| style="text-align: center;"|angeinne
  +
|}
  +
===Plusquamperfectum===
  +
Czas ten jest w języku irathejskim niezwykle rzadko stosowany i posiada nieco sztuczny charakter (został wprowadzony do języka literackiego z części gwar ludowych, uznany za odpowiednik klasycznoeirskiego plusquamperfectum). Czas ten służy wyrażaniu czynności i stanów, które zakończyły się przed inną czynnością wyrażaną w innym czasie przeszłym (imperfectum, perfectum), a jego formy tworzy się przez dodanie końcówek perfecti do tematu rozszerzonego o wrostek -''et-, ''np.:
  +
{| class="wikitable"
  +
| scope="row"|
  +
! style="text-align: center;"|odmiana spółgłoskowa
  +
! style="text-align: center;"|odmiana samogłoskowa
  +
|-
  +
| scope="row"|
  +
! colspan="2" style="text-align: center;"|singularis
  +
|-
  +
! scope="row"|1 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharnetai
  +
| style="text-align: center;"|angetai
  +
|-
  +
! scope="row"|2 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharnetais
  +
| style="text-align: center;"|angetais
  +
|-
  +
! scope="row"|3 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharneti
  +
| style="text-align: center;"|angeti
  +
|-
  +
| scope="row"|
  +
! colspan="2" style="text-align: center;"|pluralis
  +
|-
  +
! scope="row"|1 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharnetaich
  +
| style="text-align: center;"|angetaich
  +
|-
  +
! scope="row"|2 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharnetaidh
  +
| style="text-align: center;"|angetaidh
  +
|-
  +
! scope="row"|3 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharnetain
  +
| style="text-align: center;"|angetain
  +
|}
  +
  +
===Tryb rozkazujący===
  +
Cechą charakterystyczną form trybu rozkazującego jest morfem ''-o-'' pomiędzy tematem i końcówką osobową czasów nieprzeszłych. Formy syntetyczne tworzy się jednak wyłącznie dla 2. os. l.poj. i mn. Dla pozostałych osób znaczenie rozkaźnika nie posiada konstrukcja partykuła on 'niech' + forma indicativu praesentis.
  +
{| class="wikitable"
  +
| scope="row"|
  +
! style="text-align: center;"|odmiana spółgłoskowa
  +
! style="text-align: center;"|odmiana samogłoskowa
  +
|-
  +
| scope="row"|
  +
! colspan="2" style="text-align: center;"|singularis
  +
|-
  +
! scope="row"|1 os.
  +
| style="text-align: center;"|on tharna
  +
| style="text-align: center;"|on angea
  +
|-
  +
! scope="row"|2 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharnos
  +
| style="text-align: center;"|angeos
  +
|-
  +
! scope="row"|3 os.
  +
| style="text-align: center;"|on thaern
  +
| style="text-align: center;"|on ange
  +
|-
  +
| scope="row"|
  +
! colspan="2" style="text-align: center;"|pluralis
  +
|-
  +
! scope="row"|1 os.
  +
| style="text-align: center;"|on tharnach
  +
| style="text-align: center;"|on angeach
  +
|-
  +
! scope="row"|2 os.
  +
| style="text-align: center;"|tharnodh
  +
| style="text-align: center;"|angeodh
  +
|-
  +
! scope="row"|3 os.
  +
| style="text-align: center;"|on tharnan
  +
| style="text-align: center;"|on angean
  +
|}
  +
  +
===Tryb przypuszczający===
  +
Syntetyczny tryb przypuszczający typu klasycznoeirskiego zanikł w języku irathejskim całkowicie, ustępując formom analitycznym, tworzonym przez zestawienie partykuły ''ail'' (wywodzącej się etymologicznie od czasownika ''la'' 'być') z formami czasu teraźniejszego, np. ''ail tharna'' - 'płynąłbym', ''ange ail '''widziałby'.
  +
===Strona bierna===
  +
W języku irathejskim całkowicie zanikła dawna eirska odmiana czasownika w stronie biernej. Znaczenie bierne posiadają konstrukcje polegające na użyciu imiesłowu biernego (zakończonego na ''-aed/-ade'') w funkcji orzecznika (zazwyczaj z elipsą kopuli ''la''), np.
  +
  +
''Ech dharga'' - 'bronię',
  +
  +
''Ech (la) dhargaed / ech (la) dhargade'' - 'jestem broniony / jestem broniona'.
  +
===Strona zwrotna===
  +
Dawna, syntetyczna strona zwrotna w języku irathejskim całkowicie zanikła. Konstrukcje o znaczeniu strony zwrotnej tworzy się za pomocą odpowiedniego zaimka osobowego w casus obliquus użytego w funkcji dopełnienia, np.
  +
  +
''Ech dharga eich'' - 'bronię się', dosł. 'ja bronię mnie'
  +
  +
''Se dharga sei'' - 'ona się broni', dosł. 'ona broni jej'.
  +
  +
Alternatywnie użyć można przysłówka ''manu '''samemu, we własnej osobie', np.
  +
  +
''Silvar manu dharga'' - 'Silvar sam się broni'.
  +
===Imiesłowy i rzeczownik odsłowny===
  +
W języku irathejskim wyróżnia się dwa rodzaje imiesłowów: czynny i bierny. Tworzy się je przez dodanie do tematu końcówek ''-aer/-are'' (imiesłów czynny) lub -''aed/-ade ''(bierny), np. ''dhargaer, dhargare '''broniący, -a', ''dhargaed, dhargade'' 'broniony, -a'.
  +
  +
Rzeczownik odsłowny tworzy się za pomocą końcówki -eis (-eir- w dalszej odmianie) i odmienia wg. deklinacji III. Np. ''dhargeis ''oznacza 'bronienie, obronę', a ''tharneis'' 'płynięcie'.

Aktualna wersja na dzień 15:47, 10 lis 2010

Język irathejski (ir. iratheanne thedeis, iratheanen lein) należy do grupy języków eirskich w obrębie wielkiej darańskiej rodziny językowej. Jest głównym językiem wernakularnym używanym w Królestwie Irathei w fikcyjnym świecie pod roboczą nazwą Świata Irathei.


Historia języka[]

Plemiona eirskie, zamieszkujące obszar Eirii właściwej i Eothei od II w. p.e.a. (przed erą aldorejską), posługiwały się pewną liczbą blisko spokrewnionych ze sobą dialektów. Pierwsza ponaddialektalna norma językowa (tzw. język staroeirski) wykształciła się z końcem IV w. e.a., a w swojej formie używanej na przełomie VII i VIII wieków e.a. pod nazwą klasycznego języka eirskiego (kleir. vedeireane thedeis), stała się na długo językiem literatury, administracji i religii państw eirskich (Irathei, Seilii i Seigharu) oraz Tosinii.
Okupacja aleńska i okres zamętu w Irathei w okresie od XI do XIII stulecia spowodowały upadek piśmiennictwa klasycznoeirskiego. W połączeniu z rozkwitem kultury dworskiej w rozdrobnionej feudalnie Eirii właściwej zaowocowało to wzrostem prestiżu twórczości literackiej w dialektach ludowych, do czego przyczyniła się walnie działalność poetów-pieśniarzy wywodzących się z różnych warstw społecznych - mieszczan, szlachty, arystokracji i kleru toriańskiego.

Ujednolicenie literackiego języka irathejskiego dokonało się spontanicznie, na drodze oddziaływania szczególnie cenionych wzorców literackich, w ciągu XIII i XIV wieku e.a. Na przełomie XV i XVI wieku proces ten jest już zakończony. Literackiego języka irathejskiego używa się do redagowania bieżących dokumentów i dzieł literackich przeznaczonych dla szerokiego grona czytelniczego (obejmującego środowiska dworskie, szlachtę i zamożne mieszczaństwo), podczas gdy klasyczny język eirski pozostaje tworzywem dzieł literatury elitarnej i naukowej, liturgii i uroczystych dokumentów. Bliskie pokrewieństwo i znaczna zależność leksyki irathejskiej od języka klasycznego sprawia, że mimo istotnych różnic w gramatyce, języki te pozostają w dużym stopniu wzajemnie zrozumiałe. W komunikacji codziennej, zwłaszcza wśród osób niewykształconych, w użyciu pozostają liczne dialekty. Warta odnotowania jest tendencja do rozszerzania zakresu użycia literackiego języka irathejskiego zarówno kosztem języka klasycznego, jak i dialektów mówionych (to ostatnie można zaobserwować zwłaszcza wśród warstw średnich, tj. drobnej szlachty i mieszczaństwa).

Pismo irathejskie[]

Język irathejski zapisywany jest nieznacznie zmodyfikowanym alfabetem eirskim, będącym z kolei modyfikacją pisma aldorejskiego. Używana w niniejszym artykule transliteracja łacińska dokładnie odpowiada zapisowi oryginalnemu.

Alfabet łaciński (transliteracja): a, ae, ai, b, bh, c, ch, d, dh, e, ei, g, gh, h, i, l, m, n, ng, o, oi, p, r, s, t, th, u, ui, v.

Uwagi: litera "c" zawsze, nawet przed "e", "ei" oraz "i" odpowiada głosce [k],

litera "i" pełni dwojaką funkcję: po spółgłosce odpowiada głosce [i], po samogłosce oznacza wzdłużenie.

Fonetyka[]

Spółgłoski[]

Język irathejski posiada następujące fonemy spółgłoskowe:

  • nosowe: /m/ - m, /n/ - n, /ŋ/ - ng
  • zwarto-wybuchowe: /b/ - b, /p/ - p, /d/ - d, /t/ - t, /g/ - g, /k/ - c
  • szczelinowe: /v/ - bh, v, /f/ - ph, /ð/ - dh, /θ/ - th, /s/ - s, /ɣ/ - gh, /x/ - ch, /h/ - h
  • drżące: /r/ - r
  • boczne: /l/ - l

Uwaga: wariantem pozycyjnym fonemu /v/ po samogłosce a przed spółgłoską należącą do tego samego wyrazu jest [w] zapisywane jako u,

Fonem /l/ posiada wariant pozycyjny [ɫ] przed spółgłoskami i samogłoskami nieprzednim.

Wymowa fonemu /r/ różni się znacząco zależnie od rodzimego dialektu użytkownika, najpowszechniejsze realizacje to /r/ (dialekty adańskie) oraz /ʀ/ (dialekty eirskie).


Spółgłoski /m/, /n/, /ŋ/, /r/, /l/ i /s/ mogą ulec wzdłużeniu, zapisuje się je wówczas jako podwojone:

  • [m:] - mm, [n:] - nn, [ŋ:] - nng, [r:] - rr, [l:] - ll, [ɫ:] - ll, [s:] - ss.

Samogłoski[]

Krótkie:
a - /ɑ/,
ae - /æ/,
e - /ɛ/,
i - /i/,
o - /ɔ/,
u - /u/,

Długie:
ai - /e:/
ei - /i:/
oi - /ø:/
ui - /y:/.

Często spotykane połączenia samogłosek 'ea', 'oa', 'eo' nie są dyftongami, tylko dwiema osobnymi samogłoskami, z których każda tworzy sylabę. Należy je wymawiać z hiatem, nie wolno wstawiać zwarcia krtaniowego.

Połączenia zapisywane jako au, eu, ou mogą być rozpatrywane jako dyftongi, bądź jako połączenia samogłosek ze spółgłoską [w] będącą wariantem pozycyjnym fonemu /v/.

Redukcja samogłosek[]

Samogłoski krótkie w pozycji innej niż nagłosowa i/lub pod akcentem, ulegają redukcji wg. następującego schematu:

a, ae - [ʌ],

e, o - [ə],

i, u - [ɨ].

Wzdłużenie samogłosek[]

W toku odmiany wyrazu i derywacji ostatnia samogłoska tematu fleksyjnego lub słowotwórczego, jeżeli jest krótka, może ulec wzdłużeniu według następującego schematu:

a, ae - ai,

e, i - ei,

o - oi,

u - ui.

Budowa sylaby[]

Sylaba w języku irathejskim ma postać sprowadzalną do schematu (O)N(C). Ośrodkiem sylaby może być jedynie samogłoska. Nagłos i wygłos sylaby stanowić może spółgłoska pojedyncza, podwojona, bądź zbitka spółgłoskowa.

Dopuszczalne zbitki spółgłoskowe w obrębie jednej sylaby mają postać NN, RR, RN, NB, RB lub BR, gdzie N oznacza /m/, /n/ lub /ŋ/, R /r/, /l/ lub /s/, a B dowolną spółgłoskę zwarto-wybuchową, bądź szczelinową poza /s/ i /h/.

Spółgłoska /h/ pojawia się wyłącznie w nagłosie wyrazu. Jeśli w wyrazie złożonym /h/ znajdzie się w pozycji innej niż nagłosowa, zanika. Warto pamiętać, że ortografia nie zawsze odpowiada tu wymowie, np. nazwę miejscową Morhaer czyta się [mo`rær].

Powyższe reguły nie zawsze obowiązują w przypadku wyrazów zapożyczonych.

Prozodia[]

Sylaby w języku irathejskim dzieli się, na podstawie ich długości, na krótkie (lekkie) i długie (ciężkie). Sylaba krótka to sylaba otwarta z krótką samogłoską; sylaba zamknięta z krótką samogłoską oraz dowolna sylaba z samogłoską długą jest długa.

Akcent w języku irathejskim pada na ostatnią sylabę rdzenia, żeby poprawnie postawić akcent potrzebna jest zatem znajomość budowy słowotwórczej wyrazu.

Fleksja nominalna[]

W języku irathejskim imiona odmieniają się przez dwa przypadki: casus rectus i casus obliquus, trzy liczby: pojedynczą, mnogą i szczątkowo zachowaną podwójną, oraz dwa stany: nieokreślony i określony. Wyróżnia się dwa rodzaje gramatyczne: męski i żeński.

Stan nieokreślony i określony[]

Wykładnikiem stanu nieokreślonego jest rodzajnik zerowy, a stanu określonego rodzajnik sufigowany dołączany do tematu rzeczownika. Poniżej przedstawia się odmiana rodzajnika sufigowanego:

Masculinum Femininum
Sg. Pl. Dual. Sg. Pl. Dual.
C.r. -en -(e)na -(e)ni -(e)ne -(e)na -(e)ni
C.o. -ein -(e)nai -(e)ni -(e)nei -(e)nai -(e)ni

Uwagi:

Większość użytkowników języka irathejskiego wykazuje tendencję do wymawiania formy rodzajnika -en jako sonantycznego [n].

Samogłoski zapisywane jako długie w formach rodzajnika -ein, -nei, -nai wymawiane są jako krótkie [ɨ] i [ə].

Form rodzajnika ze spójką e (tu pisana w nawiasie) używa się, jeśli w wygłosie tematu znajduje się spółgłoska inna niż m, n, ng, v, r, l, s. W niektórych formach deklinacji II rodzajnik ma postać samego -n.

Deklinacja I[]

Do deklinacji tej należą rzeczowniki rodzaju męskiego i nieliczne rzeczowniki rodzaju żeńskiego zakończone na spółgłoskę. Jej cechą charakterystyczną jest alternacja ostatniej samogłoski tematu w c.r. i c.o. singularis według wzoru:

Temat C.r. sing. C.o. sing.

-a-

-ae-

-ai-

-a-

-ai-

-e-

-ei-

-i-

-ei-

-o-

-oi-

-u-

-ui-

ai, ei, oi, ui

Formy c.r. i c.o. pluralis i dualis tworzy się bez zmian w temacie.


Oto przykładowa odmiana rzeczownika bhaer "pan" (masc.) w stanie nieokreślonym i określonym:

Stan nieokreślony Stan określony
Sg. Pl. Dual. Sg. Pl. Dual.
C.r. bhaer bhara bhari bharen bharna bharni
C.o. bhair bharai bhari bharein bharnai bharni

A oto odmiana rzeczownika geilch "ziemia" (fem.):

Stan nieokreślony Stan określony
Sg. Pl. Dual. Sg. Pl. Dual.
C.r. geilch geilcha geilchi geilchene geilchena geilcheni
C.o. geilch geilchai geilchi geilchenei geilchenai geilcheni

Deklinacja II[]

Do deklinacji drugiej należą rzeczowniki rodzaju żeńskiego zakończone na -e oraz -ea a także rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone na -a i -o.

Oto odmiana rzeczownika alde "matka" (fem.)

Stan nieokreślony Stan określony
Sg. Pl. Dual. Sg. Pl. Dual.
C.r. alde aldea aldei aldene aldena aldeni
C.o. aldei aldai aldei aldenei aldenai aldeni

Rzeczownik lea - "liść" (fem.):

Stan nieokreślony Stan określony
Sg. Pl. Dual. Sg. Pl. Dual.
C.r. lea lea lei leane leana leani
C.o. lei lei lei leanei leanai leani

Oto odmiana rzeczownika arca "kruk" (masc.):

Stan nieokreślony Stan określony
Sg. Pl. Dual. Sg. Pl. Dual.
C.r. arca arcea arcei arcan arcana arcani
C.o. arcei arcai arcei arcain arcanai

arcani

Rzeczownik algo "owoc" (masc.):

Stan nieokreślony Stan określony
Sg. Pl. Dual. Sg. Pl. Dual.
C.r. algo algoa algoi algon algona algoni
C.o. algoi algoi algoi algoin algonai algoni

Deklinacja III[]

Według deklinacji trzeciej odmieniają się rzeczowniki odsłowne i nazwy pojęć abstrakcyjnych zakończone w nom. sg. na -eis (femininum).

Oto odmiana rzeczownika thedeis "mowa":

Stan nieokreślony Stan określony
Sg. Pl. Dual. Sg. Pl. Dual.
C.r. thedeis thedeira thedeiri thedeirne thedeirna thedeirni
C.o. thedeis thedeira thedeiri thedeirnei thedeirnai thedeirni

Formy szczątkowe w deklinacji[]

W pewnych rejestrach stylistycznych język irathejski dopuszcza używanie szczątkowych form dopełniacza i wołacza liczby pojedynczej odziedziczonych po języku staroeirskim.

Dativus[]

Formy szczątkowego dativu singularis można utworzyć od rzeczowników I deklinacji zakończonych na -m, -n, -r oraz -l, wyłącznie w stanie nieokreślonym. Tworzy się je przez dodanie do formy c.r. sing. (nie do tematu), końcówki -n, np.
bhaer - dat. bhaern 'panu',

Silvar 'imię męskie' - dat. Silvarn 'Silvarowi',

evael - dat. evaeln 'morzu' etc.

Formy dativu są zdecydowanie nacechowane stylistycznie jako podniosłe i można je spotkać niemal wyłącznie w dziełach literackich i odświętnych formach mowy (np. przemowy, życzenia) oraz utartych zwrotach, np. Ole aun / ole dhan 'dzień dobry / dzień dobry panu', dosł. 'dobro tobie / dobro panu'.

Vocativus[]

Formy szczątkowego dativu można utworzyć od rzeczowników I deklinacji oznaczających istoty osobowe, wyłącznie w stanie nieokreślonym. Tworzy się je przez dodatenie do tematu końcówki -e, np.

bhaer - voc. bhare 'panie!'

thain - voc. thaine 'królu!'

Utworzenie formy vocativu od nazwy oznaczającej byt nieosobowy albo wręcz nieożywiony jest możliwe, ale wiąże się z personifikacją tego bytu, np.
cheile 'wilcze!' - np. w bajce,

evale 'o, morze!' - np. w poemacie.

Używanie formy vocativu w stosunku do rozmówcy jest formą okazywania szacunku, zwłaszcze w sytuacjach oficjalnych.

Przymiotnik[]

Przymiotnik irathejski odmienia się w masculinum wg. deklinacji I, a w femininum wg. deklinacji II, zatem np. przymiotnik daem, dame "biały, białe" odmieniał się będzie analogicznie do rzeczowników bhaer i alde.

Warto odnotować pewną osobliwość w tworzeniu form stanu określonego przymiotników z sufiksem -ean/eane: otóż w formach stanu określonego przymiotniki rodzaju żeńskiego z tej grupy przyjmują postać rodzajnika -ne z utratą wygłosowego -e przymiotnika, np. iratheanne thedeis.

Regularne stopniowanie przymiotnika odbywa się poprzez dołączenie przedrostka au- (av- przed samogłoską) w stopniu wyższym i le- (len- przed samogłoską) w stopniu najwyższym, np. stopień wyższy od daem, dame to audaem, audame, a najwyższy - ledaem, ledame.

Formy o znaczeniu stopnia wyższego absolutnego tworzy się przez dodanie do tematu przyrostka -aigar/-aigare, np. damaigar, damaigare "przenajbielszy".

Istnieje pewna liczba przymiotników tworzących formy nieregularne, należy do nich przymiotnik saen, sane "duży, wielki", comp. saig, saige, sup. lesaig, lesaige, sup. abs. saigar, saigare.

Z kolei większość leksemów przymiotnikowych zapożyczonych z innych języków, a także większość rodzimych przymiotników złożonych odmienia się w sposób opisowy, za pomocą przysłówka saigu w stopniu wyższym i lesaigu w najwyższym.

Zaimki osobowe[]

Wyróżnia się trzy osoby gramatyczne określane za pomocą zaimków osobowych: I osobę (ja, my), II (ty, wy) oraz III (on, ona, oni). Osobne zestawy zaimków osobowych wyróżnia się dla liczby pojedynczej i, traktowanych wspólnie, podwójnej i mnogiej. Istnieją dwie odrębne formy zaimka II os. l.p.: nieformalna av oraz formalna dha.

Sing. Plur. & Dual.
Masc. Fem. Masc. Fem.
Pers. I ech hea
Pers. II av / dha va
Pers. III es se sa

Poniżej przedstawia się odmiana zaimków I osoby:

Singularis Pluralis
C.r. ech hea
C.o. eich hei


Oto odmiana zaimków II osoby:

Singularis Plur. & Dual.
Inform. Form.
C.r. av dha va
C.o. aiv dhai vai


Oto zaś odmiana zaimków III osoby:

Singularis Plur. & Dual.
Masc. Fem.
C.r. es se sa
C.o. eis sei sai

Fleksja werbalna[]

Koniugacja irathejska, w porównaniu ze stanem staro- i klasycznoeirskim, wykazuje znaczne uproszczenie. Zanikły formy syntetyczne trybu przypuszczającego i strony medialno-pasywnej, wyparte przez konstrukcje analityczne; brak jest czasu przyszłego dokonanego, i, w zasadzie, zaprzeszłego (pojawia się niekiedy w tekstach literackich), dawne perfectum i aoryst uległy kontaminacji z imperfectem, dając w rezultacie jeden czas przeszły dokonany - perfectum. Wszystkie formy czasownika tworzone są od jednego tematu (dawnego niedokonanego). Pozostały jednak trzy zestawy końcówek, przy czym dawne końcówki aorystu stały się końcówkami perfecti.

Podobnie jak w klasycznym eirskim, w języku irathejskim wyróżnia się dwie koniugacje: spółgłoskową i samogłoskową.

Praesens[]

Służy wyrażaniu czynności równoczesnych z aktem mówienia lub powtarzających się w czasie, który obejmuje akt mówienia. Używa się go również, w ograniczonym zakresie, do wyrażania czynności przyszłych oraz przeszłych (praesens historicum). Formy czasu teraźniejszego tworzy się przez dodanie do tematu końcówek praesentis:

odmiana spółgłoskowa odmiana samogłoskowa
singularis
1 os. -a -ea
2 os. -as -es
3 os. -ø* -e
pluralis
1 os. -ach -each
2 os. -adh -eadh
3 os. -an -ean

(*) Jeśli ostatnią samogłoską tematu jest -a-, przechodzi ono w -ae-.


Oto przykładowa odmiana w praesens:

odmiana spółgłoskowa odmiana samogłoskowa
singularis
1 os. tharna angea
2 os. tharnas anges
3 os. thaern ange
pluralis
1 os. tharnach angeach
2 os. tharnadh angeadh
3 os. tharnan angean

Futurum[]

Formy futuri odnoszą się do czynności i stanów, które będą mieć miejsce w przyszłości, bez informacji o ich ukończeniu. Tworzy się go przez dodanie końcówek czasów nieprzeszłych do tematu rozszerzonego o cechę -v- (-av- w kon. spółgłoskowej, -ev- w samogłoskowej, końcówka 3. os. sg. przyjmuje postać -e). Oto przykładowa odmiana w czasie przyszłym:

odmiana spółgłoskowa odmiana samogłoskowa
singularis
1 os. tharnava angeva
2 os. tharnavas angevas
3 os. tharnave angeve
pluralis
1 os. tharnavach angevach
2 os. tharnavadh angevadh
3 os. tharnavan angevan

Imperfectum[]

Czas ten służy wyrażaniu czynności i stanów, które miały miejsce przed aktem mówienia i trwały pewien czas lub powtarzały się regularnie. Formu imperfectum tworzy się przez dodanie do tematu końcówek imperfecti:

odmiana spółgłoskowa odmiana samogłoskowa
singularis
1 os. -ai -ei
2 os. -ais -eis
3 os. -i -ei
pluralis
1 os. -aich -eich
2 os. -aidh -eidh
3 os. -ain -ein

Oto przykładowa odmiana:

odmiana spółgłoskowa odmiana samogłoskowa
singularis
1 os. tharnai angei
2 os. tharnais angeis
3 os. tharni angei
pluralis
1 os. tharnaich angeich
2 os. tharnaidh angeidh
3 os. tharnain angein

Perfectum[]

Końcówki czasu przeszłego dokonanego powstały z kontaminacji końcówek klasycznoeirskiego perfectum i aorystu, są dołączane bezpośrednio do tematu. Oto końcówki perfecti:

odmiana spółgłoskowa odmiana samogłoskowa
singularis
1 os. -ei -ei
2 os. -eire -eire
3 os. -ei -ei
pluralis
1 os. -eice -eice
2 os. -eidhe -eidhe
3 os. -einne -einne

Poniżej przedstawia się przykład odmiany w perfectum:

odmiana spółgłoskowa odmiana samogłoskowa
singularis
1 os. tharnei angei
2 os. tharneire angeire
3 os. tharnei angei
pluralis
1 os. tharneice angeice
2 os. tharneidhe angeidhe
3 os. tharneinne angeinne

Plusquamperfectum[]

Czas ten jest w języku irathejskim niezwykle rzadko stosowany i posiada nieco sztuczny charakter (został wprowadzony do języka literackiego z części gwar ludowych, uznany za odpowiednik klasycznoeirskiego plusquamperfectum). Czas ten służy wyrażaniu czynności i stanów, które zakończyły się przed inną czynnością wyrażaną w innym czasie przeszłym (imperfectum, perfectum), a jego formy tworzy się przez dodanie końcówek perfecti do tematu rozszerzonego o wrostek -et-, np.:

odmiana spółgłoskowa odmiana samogłoskowa
singularis
1 os. tharnetai angetai
2 os. tharnetais angetais
3 os. tharneti angeti
pluralis
1 os. tharnetaich angetaich
2 os. tharnetaidh angetaidh
3 os. tharnetain angetain

Tryb rozkazujący[]

Cechą charakterystyczną form trybu rozkazującego jest morfem -o- pomiędzy tematem i końcówką osobową czasów nieprzeszłych. Formy syntetyczne tworzy się jednak wyłącznie dla 2. os. l.poj. i mn. Dla pozostałych osób znaczenie rozkaźnika nie posiada konstrukcja partykuła on 'niech' + forma indicativu praesentis.

odmiana spółgłoskowa odmiana samogłoskowa
singularis
1 os. on tharna on angea
2 os. tharnos angeos
3 os. on thaern on ange
pluralis
1 os. on tharnach on angeach
2 os. tharnodh angeodh
3 os. on tharnan on angean

Tryb przypuszczający[]

Syntetyczny tryb przypuszczający typu klasycznoeirskiego zanikł w języku irathejskim całkowicie, ustępując formom analitycznym, tworzonym przez zestawienie partykuły ail (wywodzącej się etymologicznie od czasownika la 'być') z formami czasu teraźniejszego, np. ail tharna - 'płynąłbym', ange ail 'widziałby'.

Strona bierna[]

W języku irathejskim całkowicie zanikła dawna eirska odmiana czasownika w stronie biernej. Znaczenie bierne posiadają konstrukcje polegające na użyciu imiesłowu biernego (zakończonego na -aed/-ade) w funkcji orzecznika (zazwyczaj z elipsą kopuli la), np.

Ech dharga - 'bronię',

Ech (la) dhargaed / ech (la) dhargade - 'jestem broniony / jestem broniona'.

Strona zwrotna[]

Dawna, syntetyczna strona zwrotna w języku irathejskim całkowicie zanikła. Konstrukcje o znaczeniu strony zwrotnej tworzy się za pomocą odpowiedniego zaimka osobowego w casus obliquus użytego w funkcji dopełnienia, np.

Ech dharga eich - 'bronię się', dosł. 'ja bronię mnie'

Se dharga sei - 'ona się broni', dosł. 'ona broni jej'.

Alternatywnie użyć można przysłówka manu 'samemu, we własnej osobie', np.

Silvar manu dharga - 'Silvar sam się broni'.

Imiesłowy i rzeczownik odsłowny[]

W języku irathejskim wyróżnia się dwa rodzaje imiesłowów: czynny i bierny. Tworzy się je przez dodanie do tematu końcówek -aer/-are (imiesłów czynny) lub -aed/-ade (bierny), np. dhargaer, dhargare 'broniący, -a', dhargaed, dhargade 'broniony, -a'.

Rzeczownik odsłowny tworzy się za pomocą końcówki -eis (-eir- w dalszej odmianie) i odmienia wg. deklinacji III. Np. dhargeis oznacza 'bronienie, obronę', a tharneis 'płynięcie'.