| Lyedasyik celyep Ледасик келеп | |
|---|---|
| Sposoby zapisu: | cyrylica, łacinka |
| Faktycznie | |
| Utworzenie: | Milya0 w 2009 |
| W Rathoku | |
| Używany w (Rathok): | Liedazja |
| Kody | |
| Conlanger–3 | rth.ldk.mil |
| Lista conlangów | |
Język liedajski #43198 - aprioryczny fleksyjny język sztuczny stworzony w grudniu 2009 przez Miłegoa0.
Cechą charakterystyczną jest całkowicie aprioryczne słownictwo z gramatyką wzorowaną na językach indoeuropejskich.
Alfabet[]
Język na początku swojego istnienia był zapisywany cyrylicą. Obecnie używaną transkrypcję łacińską opracowano w lipcu 2010 roku.
Łaciński[]
| A [a] | B [b] | D [d] | E [e] | F [f] | G [g] | J [ɟ] | I [i] |
| K [k] | C [c] | L [l] | Ly [ʎ] | M [m] | N [n] | O [o] | P [p] |
| R [r] | Ry [r̥ç] | S [s] | Sy [ç] | T [t] | U [u] | V [v] | W [w] |
| Z [z] | Zy [ʝ] | (Y) |
- Uwagi
- Zamiast dwuznaków Ky Gy stosuje się litery C J.
- Litera Y występuje tylko w dwuznakach.
Cyrylica[]
| А [a] | Б [b] | В [v] | Г [g] [ɟ] | Д [d] | Е [e] | Ё [o] | З [z] [ʝ] |
| І [i] | И [i] | К [k] [c] | Л [l] [ʎ] | М [m] | Н [n] | О [o] | П [p] |
| Р [r] | С [s] [ç] | Т [t] | У [u] | Ў [w] | Ф [f] | (Ь) | Э [e] |
| Ю [u] | Я [a] |
- Uwagi
- Spółgłoski przed я, e, и, ё, ю są palatalizowane, nie są to samogłoski jotowane!
- Tam, gdzie podano dwie wymowy, druga dotyczy litery przed я, e, и, ё, ю, ь, np.:
- к [k], кa [ka], кэ [ke], кi [ki], кo [kɔ], ку [ku]
- кь [c], кя [ca], ке [ce], ки [ci], кё [cɔ], кю [cu]
Rzeczowniki[]
Nomina deklinują przez pięć przypadków: uzaunak (mianownik), razyiunak (dopełniacz), balyunak (celownik), zabaunak (biernik), morcunak (miejscownik).
Użycie odpowiada w przybliżeniu użyciu w języku polskim:
- mianownik jest formą słownikową słowa, oznacza podmiot;
- dopełniacz służy konstrukcjom relatywnym i posesywnym, łączy się z częścią przyimków; rzadko funkcjonuje jako ablatyw;
- celownik określa często dopełnienie dalsze, łączy się z większością przyimków, posiada archaiczną funkcję allatywu;
- biernik oznacza dopełnienie bliższe;
- miejscownik funkcjonuje jako inesyw, nie łączy się z przyimkami.
Istnieje podział na trzy rodzaje: męski, żeński, nijaki - decyduje o tym zakończenie słowa. W rodzaju męskim biernik l. pojedynczej jest równy dopełniaczowi. W rodzaju nijakim i liczbie mnogiej biernik jest równy mianownikowi.
Rodzaj męski[]
W rodzaju męskim istnieją dwie grupy deklinacyjne:
- grupa m I - rzeczowniki zakończone na b p d t g k m n
- grupa m II - rzeczowniki zakończone na z s r l
| Uzaunak | Razyiunak | Balyunak | Zabaunak | Morcunak |
|---|---|---|---|---|
| -b | -bei | -baw | -bei | -be |
| -p | -pei | -paw | -pei | -pe |
| -d | -dei | -daw | -dei | -de |
| -t | -tei | -taw | -tei | -te |
| -g | -gei | -gaw | -gei | -ge |
| -k | -kei | -kaw | -kei | -ke |
| -m | -mei | -maw | -mei | -me |
| -n | -nei | -naw | -nei | -ne |
| -z | -zyai | -zyu | -zyai | -zyae |
| -s | -syai | -syu | -syai | -syae |
| -r | -ryai | -ryu | -ryai | -ryae |
| -l | -lyai | -lyu | -lyai | -lyae |
| Uzaunak | Razyiunak | Balyunak | Zabaunak | Morcunak |
|---|---|---|---|---|
| -bis | -bi | -biw | -bis | -bie |
| -pis | -pi | -piw | -pis | -pie |
| -dis | -di | -diw | -dis | -die |
| -tis | -ti | -tiw | -tis | -tie |
| -gis | -gi | -giw | -gis | -gie |
| -kis | -ki | -kiw | -kis | -kie |
| -mis | -mi | -miw | -mis | -mie |
| -nis | -ni | -niw | -nis | -nie |
| -zyas | -zya | -zyaw | -zyas | -zye |
| -syas | -sya | -syaw | -syas | -sye |
| -ryas | -rya | -ryaw | -ryas | -rye |
| -lyas | -lya | -lyaw | -lyas | -lye |
Rodzaj żeński[]
Rodzaj żeński dzieli się na dwie grupy deklinacji:
- f I - deklinacja spółgłoskowa (zakończenie na v f j c zy sy ry ly)
- f II - deklinacja samogłoskowa, dzielona na dwie podgrupy
| Uzaunak | Razyiunak | Balyunak | Zabaunak | Morcunak |
|---|---|---|---|---|
| -v | -vi | -viu | -vim | -ve |
| -f | -fi | -fiu | -fim | -fe |
| -j | -ji | -jiu | -jim | -je |
| -c | -ci | -ciu | -cim | -ce |
| -zy | -zyi | -zyiu | -zyim | -zye |
| -sy | -syi | -syiu | -syim | -sye |
| -ry | -ryi | -ryiu | -ryim | -rye |
| -ly | -lyi | -lyiu | -lyim | -lye |
| -a | -iai | -au | -am | -iawe |
| -e, -i | -iei | -iu | -em | -iwe |
| Uzaunak | Razyiunak | Balyunak | Zabaunak | Morcunak |
|---|---|---|---|---|
| -vis | -vi | -vis | ||
| -fis | -fi | -fis | ||
| -jis | -ji | -jis | ||
| -cis | -ci | -cis | ||
| -zyis | -zyi | -zyis | ||
| -syis | -syi | -syis | ||
| -ryis | -ryi | -ryis | ||
| -lyis | -lyi | -lyis | ||
| -ais | -ai | -ais | ||
| -eis | -ei | -eis |
Rodzaj nijaki[]
W rodzaju nijakim występują cztery podgrupy. Kwestią sporną jest występowanie dodatkowej grupy zakończeń na io iu, powstałej z dialektalnego przejścia -iwo- > -io-.
| Uzaunak | Razyiunak | Balyunak | Zabaunak | Morcunak |
|---|---|---|---|---|
| -w, -wa | -wai | -waiu | -w, -wa | -waie |
| -we, -wi | -wei | -weiu | -we, -wi | -weie |
| -o, -wo | -woi | -woiu | -o, -wo | -woie |
| -u | -ui | -uiu | -u | -uie |
| Uzaunak | Razyiunak | Balyunak | Zabaunak | Morcunak |
|---|---|---|---|---|
| -was | -wa | -waw | -was | -waie |
| -wes | -we | -wew | -wes | -weie |
| -wos | -wo | -wow | -wos | -woie |
| -us | -u | -u | -us | -uie |
Przymiotnik[]
Końcówką przymiotnika w mianowniku l. pojedynczej jest -k (r. męski), -ke (r. żeński), -kwe (r. nijaki), -s (l. mnoga). W przypadkach zależnych jest ona opcjonalna i odmienia się jak zaimek cek/ce/kwe/cis, np.
- N. lyedasyik celyep
- G. lyedasyi celyepei lub lyedasyicei celyepei
| Uzaunak | Razyiunak | Balyunak | Zabaunak | Morcunak |
|---|---|---|---|---|
| -k | -cei | -caw | -cei | -ce |
| -ke | -ciei | -ciu | -cem | -ciwe |
| -kwe | -kwei | -kweiu | -kwe | -kweie |
| -s | -ci | -ciw | -cis | -cie |
Czasowniki[]
| gr. I | gr. II | gr. III | gr. IV | być | |
|---|---|---|---|---|---|
| bezokolicznik | -ac | -ec | -ic | -wac | ac |
| czas teraźniejszy | |||||
| 1. sg | -am | -em | -em | -uiem | ame |
| 2. sg | -asya | -esya | -esya | -uiesya | amesya |
| 3. sg | -a | -e | -i | -wa | a |
| 1. pl | -ama | -ema | -ema | -uiema | amema |
| 2. pl | -aca | -eca | -eca | -uieca | ameca |
| 3. pl | -a | -e | -i | -wa | a |
| czas przeszły | |||||
| 1. sg | -aw | -aw | -iw | -waw | maw |
| 2., 3. sg | -awa | -awa | -iwa | -wawa | mawa |
| 1., 2., 3. pl | -awas | -awas | -iwas | -wawas | mawas |
| czas przyszły | |||||
| 1. sg | -ne | -ne | -ne | -uine | amne |
| 2. sg | -nesya | -nesya | -nesya | -uinesya | amnesya |
| 3. sg | -ne | -ne | -ne | -uine | amne |
| 1. pl | -nema | -nema | -nema | -uinema | amnema |
| 2. pl | -neca | -neca | -neca | -uineca | amneca |
| 3. pl | -ne | -ne | -ne | -uine | amne |
| tryb rozkazujący | |||||
| 2., 3. sg | -ai | - | - | -ui | mak |
| 1. pl | -aime | -me | -me | -uime | makme |
| 2., 3. pl | -aice | -ce | -ce | -uice | makce |
Stronę bierną i zwrotną tworzy się za pomocą enklityki syis, a tryb przypuszczający końcówką -vin.
Interesujący jest tu przypadek słów "pić" i "jeść" o wspólnym bezokoliczniku fiwac. Czasowniki te różnią się odmianą: fi-wac "pić" należy do koniugacji IV, a fiw-ac "jeść" do koniugacji I.
Słowniczek[]
| liedajski | polski |
|---|---|
| uzaunak | mianownik |
| razyiunak | dopełniacz |
| balyunak | celownik |
| zabaunak | biernik |
| morcunak | miejscownik |
| celyep | język |
| najlyota | zwierzę |
| juvar | książka |
| razyec | pochodzić |
| virak | liczny |
| zabak | bierny |
| balyic | korzystać |
| uzac | nazywać się |
| morcic | znajdować się |
| pluraw | liczba mnoga |
| lurma | wielość |
| kabez | ziemniak |
| cek | ten |
| ce | ta |
| kwe | to |
| cis | ci, te |
| fiwac | pić |
| fiwac | jeść |
| morcwac | uczyć |
| ac | być |