Język mylziański

język mylziański ika-melźañ
Utworzenie:	Leto Atryda w 2009
Klasyfikacja:	języki hiperborejskie
Lista conlangów

Język mylziański - język ludu koczowniczego Mylzian.

Historia

Mylzianie to lud koczowniczy typu stepowego. Choć w drodze podbojów wchłonęli w siebie ludy rolnicze, wciąż uważają rolnictwo za zajęcie "niemęskie". Ich religią jest politeizm i kult przodków. Od czasu rozwoju organizacji państwowej duże znaczenie ma kult władcy (avasp), który jako jedyny ma prawo zwracać się bezpośrednio do głównych bogów, nazywanych Przedwiecznymi (Ätmsökör).

Nazwa ludu pochodzi od starszej formy Amalźeñ 'wielcy jeźdźcy'.

Specyfiką kultury militarnej Mylzianów są oddziały złożone z fanatycznych wojowniczek określanych jako źraluk.

Fonologia

Diagram samogłosek w j. mylziańskim

Spółgłoski

Miejsce artykulacji	zwarte	szczel.	nosowe	boczne	pół- otw.
Wargowe	p b	f v	m
Dziąsłowe	t d	s z	n	l ~ ɫ l
Miękkie	c ɟ c j	ɕ ʑ ś ź	ɲ ñ	ʎ ľ	j y
Szczytowe		ʂ ʐ š ž			ɻ r
Welarne	k g

Samogłoski

Szereg	neutralny	przedni	tylny
Przymknięte	i	y ü	u
Średnie	e	ø ö	o
Otwarte		æ ä	a

Uwagi:

• Literę l wymawia się jako [ɫ] w towarzystwie samogłosek szeregu tylnego.
• Samogłoski /e ø o/ są średnie, w połowie drogi między IPowskim [e ø o] a [ɛ œ ɔ]. Wyjątkiem jest pozycja przed spółgłoską miękką, gdzie /e ø/ ulegają podwyższeniu w kierunku [ɪ ʏ]. Nazwę języka wymawia się ['ikamɪʎʑæɲ], stąd spolszczona forma mylziański a nie melziański.
• W jednym wyrazie nie może wystąpić jednocześnie samogłoska przednia i tylna. (harmonia wokaliczna)
• Litery a o u między spółgłoskami miękkimi czyta się jako [æ ø y].
• Dźwięczne obstruenty ulegają ubezdźwięcznieniu w wygłosie
• Akcent pada zawsze na pierwszą sylabę wyrazu.

Gramatyka

Podstawowy szyk zdania to SVO, choć możliwe są właściwie wszystkie kombinacje. Negację wyraża się dodając sufiks -va / -vä do wyrazu który ma być zaprzeczony, a pytanie - dodając sufiks -śet.

Rzeczownik

Rzeczowniki nie odmieniają się przez przypadki, ale mają formę określoną i nieokreśloną.

Przy rzeczownikach kończących się na samogłoskę, formę określoną tworzy się przez dodanie spółgłoski charakterystycznej danego rodzaju i powtórzenie samogłoski:

• ata 'ojciec' -> atala (r. męskoosobowy)
• cikro 'pająk' -> cikrono (r. żywotny)
• römö 'kość' -> römözö (r. nieżywotny)
• zliga 'myśl' -> zligaka (r. abstrakcyjny)

Przy rzeczownikach kończących się na spółgłoskę, dodaje się e po spółgłosce miękkiej i o po spółgłosce twardej i spółgłoskę charakterystyczną rodzaju:

• avasp 'król' -> avaspol
• glit 'dziewczyna' -> gliton

Końcówki liczb dodawane są po sufiksie określoności.

Liczba mnoga

• Rzeczowniki zakończone samogłoską otrzymują końcówkę -y.
• Rzeczowniki zakończone na spółgłoskę p b f v m c j ś ź ñ ľ š ž r otrzymują końcówkę -i.
• Rzeczowniki zakończone na pozostałe spółgłoski ulegają palatalizacji:

t -> c

d -> j

s -> ś

z -> ź

st -> śt

l -> ľ

n -> ñ

k -> š

g -> ž

sk -> št

Liczba kolektywna

Liczba kolektywna jest używana gdy mowa o całej grupie bytów danego rodzaju (np. ludzie jako gatunek w przeciwieństwie do konkretnej grupy ludzi). By ją utworzyć, wystarczy dodać -or / -ör po spółgłosce i -vor / -yör po samogłosce.

Posiadanie

Posiadanie wyraża przyimek e, przed spółgłoską en:

• źramal en ata 'koń ojca'
• römöyör e ñako 'kości kota'

Niektóre rzeczowniki, jak ika 'język' czy zod 'syn' nie wymagają tego przyimka, jak w wyrażeniu ika Melźañ 'język Mylzianów'.

Czasownik

Czasownik w mylziańskim odmienia się przez czas, rodzaj, liczbę i ewidencjalność. Istnieją dwa czasy. Koniugacja opiera się na zasadzie ablautu. Zdarza się także palatalizacja spółgłosek występujących przed samogłoską podlegającą ablautowi.

Oto przykładowa odmiana czasowników 'myśleć' i 'widzieć':

Bezokolicznik: zlaga, gaka

Czas przeszły

Podmiot męskoosobowy: zlag-, gak-

Podmiot żywotny: zľug-, žuk-

Podmiot nieżywotny: zlog-, gok-

Podmiot abstrakcyjny: zľig-, žik-

Czas nieprzeszły

Podmiot męskoosobowy: zlagam-, gakam-

Podmiot żywotny: zľugum-, žukum-

Podmiot nieżywotny: zlogom-, gokom-

Podmiot abstrakcyjny: zľigim-, žikim-

Czas przeszły wyraża również tzw.prawdy ponadczasowe; czas nieprzeszły dotyczy czynności dziejących się w tej chwili i przewidywanych na przyszłość.

W mylziańskim nie ma czasowników nieregularnych.

Każdy czasownik musi być określony pod względem ewidencjalności. Końcówki określające ewidencjalność, występujące po końcówce czasu, określają też liczbę:

• -e, l.mn. -ey - wiedza pewna, bo dotyczy własnej czynności
• -os / -ös, l.mn. -ośa / -öśe - wiedza pewna, bo tyczy rzeczy widzianej na własne oczy
• -i, l.mn. -iye - informacja zasłyszana z wiarygodnego źródła
• -al, l.mn. -aľi / -äľi - informacja zasłyszana z niewiarygodnego źródła lub taka, której mówiący się domyśla

Po czasownikach jednoelementowych, końcówki ewidencjalne poprzedzane są v w celu uniknięcia zakazanego hiatusu (gravos a nie **graos).

Strona bierna i zwrotna powstają przez dodanie wyrazu ñey przed czasownikiem.

W mylziańskim obok przyimków (których jest niewiele), do wyrażania relacji przestrzennych służą czasowniki takie jak slava 'znajdować się poniżej' czy prava 'znajdować się za czymś'

Przymiotnik

Przymiotnik odmienia się przez liczby i rodzaje. Rzeczownikom w liczbie zbiorowej towarzyszy przymiotnik w liczbie mnogiej. Oto tabela końcówek:

rodzaj	l .poj.	l. mn.
męskoosobowy	-a / -ä	-ay / -ey
żywotny	-u / -ü	-ov / -öy
nieżywotny	-o / -ö	-u / -ü
abstrakcyjny	-e	-i

Przysłówek tworzy końcówka -eľi

Do stopniowania służy końcówka -na / -nä, która daje przymiotnikowi znaczenie stopnia wyższego lub najwyższego (rozróżnienie między nimi nie istnieje w mylziańskim).

Przymiotnik zawsze stoi po rzeczowniku. W nazwach własnych stosuje się sufiksy przymiotnikowe, np. w nazwie rzeki Sarľež wobec wyrażenia pospolitego saroc ľežo 'zimny strumień'.

Zaimki

Cechą charakterystyczną systemu zaimkowego jest istnienie w drugiej i trzeciej osobie kategorii wartości emocjonalnej - tzn. czy mówiący kieruje do desygnatu zaimka sympatię, obojętność czy niechęć.

liczba	osoba i rodzaj		wartość
			neutralna	pozytywna	negatywna
poj.	1.		ci
	2.		nu	dru	kri
	3.	męskoosobowy	žne	sve	gule
		żywotny	žnu	su	gulu
		abstrakcyjny	žna	sva	gula
		nieżywotny	žno	svo	gulo
mn.	1.		tü
	2.		nol	drol	kral
	3.	żywotny	žnöy	söy	gülöy
		abstrakcyjny	žney	svey	güley
		nieżywotny	žni	svi	güli

Słowotwórstwo

Podobnie jak w innych językach hiperborejskich, większość rdzeni ma charakter czasownikowy.

Najbardziej rozpowszechniony proces derywacyjny to prefiksacja. Prefiksy dodaje się do czasownika w odpowiednim rodzaju. Oczywiście podlegają one harmonii wokalicznej. Najczęstsze z nich to:

• a- dodany do czasownika oznacza wykonawcę czynności:
  • mzara 'być szalonym' -> amzar 'wariat', amzur 'wariatka'

• źra- (przed samogłoską yar-) oznacza obiekt czynności:
  • kala 'dawać' -> źrakal 'dar'
  • mala 'jechać konno' -> źramul 'koń'

• re- oznacza okres w czasie:
  • mlava 'padać' -> remliv 'wiosna'
  • nast- 'młody' -> renast 'młodość'

• sko- oznacza narzędzie:
  • fara 'ciąć' -> skofor 'nóż'

• va- (przed samogłoską van-) oznacza miejsce:
  • avasp 'król' -> vanavasp 'miejsce króla; pałac'

• šu- oznacza członka zrzeszenia lub osobę związaną z jakimś miejscem czy przedmiotem:
  • braźla 'step' -> šubraźla 'koczownik'

• je- dodawany do czasowników, wskazuje na skłonności:
  • laska 'kochać' -> jelask 'człowiek kochliwy, amant'

• pa- dodany do czasownika tworzy wariant dokonany:
  • fara 'ciąć' -> pafara 'przeciąć', 'ściąć'

Do tworzenia rzeczowników abstrakcyjnych od przymiotników i czasowników służy częściowa reduplikacja (mödek- 'głupi' -> mömödek 'głupota', kvada 'spadać' -> kakvad 'grawitacja'). Rzeczowniki odsłowne tworzy też sufiks -ak, np. kvidak 'upadek'.

Formy żeńskie od czasowników tworzy sufiks -u:

• avasp 'król' -> avaspu 'królowa'

Do tworzenia przymiotników od rzeczowników tworzy sufiks -s:

• zamya 'niebo' -> zamyas- 'niebiański'

Zdrobnienia tworzy sufiks -oc:

• ñako 'kot' -> ñakovoc 'kotek'

Pogardę wyraża się zamieniając nagłosową zbitkę spółgłoskową na mź (od mźana 'nieszczęście'):

• ženel 'przyjaciel' -> ženel-mźenel

Zobacz też

• Wersja z 2007