język mylziański ika-melźañ | |
---|---|
Utworzenie: | Leto Atryda w 2009 |
Klasyfikacja: | języki hiperborejskie |
Lista conlangów | |
Język mylziański - język ludu koczowniczego Mylzian.
Historia
Mylzianie to lud koczowniczy typu stepowego. Choć w drodze podbojów wchłonęli w siebie ludy rolnicze, wciąż uważają rolnictwo za zajęcie "niemęskie". Ich religią jest politeizm, przy czym bogowie są utożsamiani z konkretnym miejscem raczej niż z dziedziną życia.
Historycznie ma to sens, ponieważ bogowie wyewoluowali z przodków, których duch miał według wierzeń pozostawać w miejscu śmierci. Od czasu rozwoju organizacji państwowej duże znaczenie ma kult władcy (acok), który jako jedyny ma prawo zwracać się bezpośrednio do głównych bogów, nazywanych "przedwiecznymi".
Specyfiką kultury militarnej Mylzianów są oddziały złożone z fanatycznych wojowniczek określanych jako yarluk.
Fonologia
Miejsce artykulacji |
zwarte | szczel. | nosowe | boczne | pół- otw. |
---|---|---|---|---|---|
Wargowe | p b | f v | m | ||
Dziąsłowe | t d | s z | n | ɫ l |
|
Miękkie | tsʲ dzʲ c j |
sʲ zʲ ś ź |
nʲ ñ |
(lʲ) l |
j y |
Szczytowe | tʂ č |
ʂ ʐ š ž |
ɻ r | ||
Welarne | k g |
Szereg | neutralny | przedni | tylny |
---|---|---|---|
Przymknięte | i | y ü |
u |
Średnie | e | ø ö |
o |
Otwarte | æ ä |
a |
Uwagi:
- Literę l wymawia się jako [lʲ] w towarzystwie samogłosek przednich i neutralnych.
- W jednym wyrazie nie może wystąpić jednocześnie samogłoska przednia i tylna.
- Litery a o u między spółgłoskami miękkimi czyta się jako [æ ø y].
- Fonemy /i y/ są realizowane jako [ɪ ʏ] po spółgłoskach dziąsłowych i szczytowych.
- Dźwięczne obstruenty ulegają ubezdźwięcznieniu w wygłosie wyrazów dwusylabowych i dłuższych, jak również po prefiksach kończących się na k: ñekzliga czyta się ['nʲekslʲiga].
- Akcent pada zawsze na pierwszą sylabę wyrazu.
Gramatyka
Podstawowy szyk zdania to SVO, choć możliwe są właściwie wszystkie kombinacje. Negację wyraża się dodając sufiks -va / -vä do wyrazu który ma być zaprzeczony, a pytanie - dodając sufiks -śet.
Deklinacja
rzeczowniki nieokreślone |
rzeczowniki określone | ||||
---|---|---|---|---|---|
męskosobowy | żywotny | nieżywotny | abstrakcyjny | ||
Mianownik/Biernik |
0 | yel- | yen- | ye- | yek- |
Miejscownik | be(y)- bo(v)- |
bel- | ben- | bi(ź)- | bek- |
Ablatyw/Narzędnik | ka(v)- kä(v)- |
kal- käl- |
kan- kän- |
ki(ź)- | kak- käk- |
Allatyw | go(v)- gö(v)- |
gol- göl- |
gon- gön- |
gi(ź)- | gok- gök- |
Dopełniacz | i(y)- | il- | in- | i(ź) | ik- |
Posesyw | v(o)- v(ö)- |
vol- völ- |
von- vön- |
vi(ź)- | vok- vök- |
Komitatyw | śi(y)- | śel- | śen- | ś(i)- | śek- |
Abesyw | ñ(e)- | ñel- | ñeñ- | ñ(i)- | ñek- |
Liczba mnoga
- Rzeczowniki zakończone samogłoską otrzymują końcówkę -yä.
- Rzeczowniki zakończone na spółgłoskę p b f v m c j ś ź ñ š ž r l otrzymują końcówkę -i.
- Rzeczowniki zakończone na pozostałe spółgłoski ulegają palatalizacji:
- t -> c
- d -> j
- s -> ś
- z -> ź
- st -> śt
- n -> ñ
- k -> š
- g -> ž
- sk -> št
- Dodatkowo, jeśli w wyrazie znajdują się samogłoski szeregu tylnego, w liczbie mnogiej przechodzą one w odpowiadające im samogłoski przednie.
Liczba kolektywna
Liczba kolektywna jest używana gdy mowa o całej grupie bytów danego rodzaju (np. ludzie jako gatunek). By ją utworzyć, wystarczy dodać -or / -ör po spółgłosce i -vor / -yör po samogłosce.
Czasownik
Czasownik w mylziańskim odmienia się przez rodzaj, liczbę i ewidencjalność.
Koniugacja opiera się na zasadzie rdzeni dwuelementowych, gdzie każdy element może być spółgłoską lub zbitką dopuszczalną w nagłosie. Zdarza się także palatalizacja pierwszego elementu.
Oto przykładowa odmiana czasowników 'myśleć' i 'widzieć':
Bezokolicznik: zlaga, gaka
Czas przeszły
- Podmiot męskoosobowy: zlag-, gak-
- Podmiot żywotny: źlüg-, žük-
- Podmiot nieżywotny: zlog-, gok-
- Podmiot abstrakcyjny: źlag-, žak-
Czas nieprzeszły
- Podmiot męskoosobowy: zleg-, gek-
- Podmiot żywotny: zlug-, guk-
- Podmiot nieżywotny: źlig-, žik-
- Podmiot abstrakcyjny: zläg-, gäk-
Każdy czasownik musi być określony pod względem ewidencjalności. Końcówki określające ewidencjalność, określają też liczbę:
- -a / -ä, l.mn. -aya / -äyä - wiedza pewna, bo dotyczy własnej czynności
- -os / -ös, l.mn. -ośa / -öśe - wiedza pewna, bo tyczy rzeczy widzianej na własne oczy
- -i, l.mn. -iye - informacja zasłyszana z wiarygodnego źródła
- -el, l.mn. -ela / -elä - informacja zasłyszana z niewiarygodnego źródła lub taka, której mówiący się domyśla
Strona bierna i zwrotna powstają przez dodanie sufiksu -ñe (l.mn -ñiy) do czasownika.
Przymiotnik
Przymiotnik odmienia się przez liczby, rodzaje i przypadki (według deklinacji niekreślonej, nawet gdy towarzyszy rzeczownikowi w określonej). Przysłówek jest uważany za formę przymiotnika. Podstawową formą przymiotnika jest rdzeń, zakończony na spółgłoskę i tożsamy z formą w liczbie pojedynczej rodzaju nieżywotnego. Inne rodzaje i liczby powstają za pomocą końcówek:
- męskoosobowy: -i, l.mn. -oy / -öy, kolekt. -or / -ör
- żywotny: -ü, l.mn. -oy / -öy, kolekt. -or / -ör
- nieżywotny: 0, l.mn. -i, kolekt. -ir
- abstrakcyjny: -a / -ä , l.mn. -ay / -ey, kolekt. -ar / -är
- przysłówek: -eli
Do stopniowania służy końcówka -na / -nä, która daje przymiotnikowi znaczenie stopnia wyższego lub najwyższego (rozróżnienie między nimi nie istnieje w mylziańskim).
Przymiotnik zawsze stoi po rzeczowniku.
Zaimki
Zaimki odmieniają się przez przypadki analogicznie jak rzeczowniki nieokreślone, choć dochodzi do pewnych nieregularnych uproszczeń grup spółgłoskowych. W drugiej i trzeciej osobie zaimki rozróżniają kategorię wartości emocjonalnej - tzn. czy mówiący kieruje do desygnatu sympatię, obojętność czy niechęć.
liczba | osoba i rodzaj | wartość | |||
---|---|---|---|---|---|
neutralna | pozytywna | negatywna | |||
poj. | 1. | ||||
2. | nu | ču | kri | ||
3. | męskoosobowy | žne | sve | gule | |
żywotny | žnu | su | gulu | ||
abstrakcyjny | žna | sva | gula | ||
nieżywotny | žno | svo | gulo | ||
mn. | 1. | ||||
2. | nol | čol | kral | ||
3. | żywotny | žnöy | söy | gülöy | |
abstrakcyjny | žney | svey | güley | ||
nieżywotny | žni | svi | güli |
Słowotwórstwo
Najbardziej rozpowszechnione procesy derywacyjne to prefiksacja (acok 'król' -> yañacok 'miejsce króla; pałac') i reduplikacja (mödek 'głupi' -> mödmödek 'głupota').