Pierwszy ślad języka an, słowa ankkep', enkkep' (ekkep'), erk, rep'tir (rmetir) zapisane pismem ahtialańskim.
Język an, ankkepʼ [ankʼəʘ] - język izolowany, na granicy wymarcia, używany w północno-wschodniej Ahtialii, fianeukach 21 i 22, przez lud An. Niejasne jest jego pochodzenie, najpierw uważano go za etnolekt spoza Mikui lub daleko spokrewniony z językami mikujskimi, jednak możliwe, że jest on premikujski (używany przed rozpowszechnieniem mikujskich) lub nawet spokrewniony z językami ziemskimi (szczególnie z indoeuropejskimi).
Historia[]
Pochodzenie języka an jest nieznane. Pierwotnie uznawano go za język niespokrewniony z żadnym znanym językiem lub bardzo daleki krewny języków mikujskich (nkkep mogło pochodzić od *kını z metatezą). Stawiano również hipotezy łączące język an z językami z innych kontynentów, jakkolwiek ograniczane przez pakt antywojenny.
Obecnie przeważają dwie teorie. Pierwsza, opracowana przez lingwistów ahtialańskich, mówi o grupie języków przedmikujskich (niespokrewnionych z mikujskimi, używanych przed ekspansją tamtych). An miałby być śladem rodziny języków używanych w zamierzchłych czasach, wypieranej przez dialekty pramikujskie i stającej się substratem m.in. obecnego ahtialańskiego i amulti (cechy języków przedmikujskich przenikałyby do sąsiednich mikujskich).
Teoria sformułowana przez specjalistów z Ziemi mówi o ziemskim pochodzeniu języka an, przeniesionym na Haivoori podczas podróży kerumem. Według nich, jeśli języki przedmikujskie istniały, język an mógł częściowo przejąć ich cechy. Język an wykazuje niewielkie związki z językiem indoeuropejskim (słowa an, nkkepʼ, repʼtir miałyby pochodzić od indoeuropejskich *man-, *dnghwa-, *bhrehter, a rek/erk byłby zapożyczeniem praahtialańskiego *thirik).
Dziś język an pozostaje prawie nieużywany. Mimo to do lokalnych dialektów (Paznai, Granti Lahs, częściowo Carvahn) przenikły pojedyncze słowa, np. slangowe мъөsур z an. p'(e)sur (koleżanka, rówieśniczka).
Użytkownicy[]
Liczba osób mówiących językiem an jest różna w zależności od interpretacji. Około czterdziestu ludzi czynnie posługuje się nim jako żywym językiem (nowy ankkepʼ), a kilkadziesiąt mieszkańców Mikui nauczyło się go jako języka martwego (klasyczny ankkepʼ), głównie dla celów hobbystycznych/badawczych. Ponadto liczbę osób posługujących się dialektami opartymi w dużej mierze na klasycznym języku an szacuje się na prawie pół tysiąca. Kilkanaście tysięcy Ahtialańczyków mówi gwarami posiadającymi zapożyczenia z nowoańskiego.
Fonologia[]
Samogłoski[]
| prz. | cen. | tyl. | |
|---|---|---|---|
| przymk. | i | u | |
| średn. | ə <e> | ||
| otw. | a |
Spółgłoski[]
| wargowe | dziąsłowe | podniebienne | welarne | uwularne | |
|---|---|---|---|---|---|
| zwarte | p | t | c | k | q |
| zw. przydech. | (pʰ) <ph> | tʰ <th> | cʰ <ch> | (kʰ) <kh> | (qʰ) <qh> |
| zw. ejekt. | pʼ <pp> | tʼ <tt> | cʼ <cc> | kʼ <kk> | qʼ <kʼ> |
| mlaski | ʘ <pʼ> | ǃ <tʼ> | ǂ <cʼ> | ||
| szczelinowe | f | s | x | (χ) <h> | |
| nosowe | m | n | |||
| płynne | (w) | r l | (j) |
Ponadto spółgłoski nosowe i płynne mogą być zgłoskotwórcze: əm~m̩ ən~n̩ ər~r̩ əl~l̩ <em en er el>.
Gramatyka[]
Rzeczownik[]
Rzeczownik odmienia się przez cztery przypadki (absolutyw, ergatyw, dopełniacz, wołacz) przyłączając przodówki i końcówki. Formą podstawową jest absolutyw (dawny biernik).
| Przypadek | L. pojedyncza | L. mnoga |
|---|---|---|
| A. | enkkepʼ | enkkepʼa |
| E. | attenkkepʼ | attenkkepʼa |
| D. | uttenkkepʼ | uttenkkepʼa |
| W. | ittenkkepʼ | ittenkkepʼa |
| Przypadek | L. pojedyncza | L. mnoga |
|---|---|---|
| A. | an | atʼa |
| E. | *annan | *annatʼa |
| D. | ussan | ussatʼa |
| W. | imman | immatʼa |
| Przypadek | L. pojedyncza | L. mnoga |
|---|---|---|
| A. | repʼtir | repʼtira |
| E. | anrepʼtir | anrepʼtira |
| D. | usrepʼtir | usrepʼtira |
| W. | imrepʼtir | imrepʼtira |
| Przypadek | L. pojedyncza | L. mnoga |
|---|---|---|
| A. | pʼesur | pʼesura |
| E. | aspʼesur | aspʼesura |
| D. | uspʼesur | uspʼesura |
| W. | ispʼesur | ispʼesura |