Zapis języka ęmuckiego

Ten artykuł dotyczy wszystkich rodzajów pisma ęmuckiego. Zobacz też: Pismo ęmuckie nowoczesne

Syr'ąnon – przykład pisma wczesnego.

To samo słowo zapisane pismem późnym nowoczesnym.

Pismo późne pionowe

Pismo ęmuckie - pismo stosowane do zapisu języka ęmuckiego, powstałe ok. 1500 lat temu na terenie ówczesnego Królestwa Zachodniego na potrzeby spisywania biurokratycznego prawa.

Historia[]

Pismo stare[]

Na początku pismem ęmuckim było pismo wczesne (stare, staroęmuckie, staroeckie) - sylabę tworzyły dwa symbole oznaczające spółgłoski nagłosową i wygłosową, między którymi znajdował się znak diakrytyczny symbolizujący samogłoskę. Litery d, g, p i z wprowadzone zostały dopiero później, co świadczy, że w języku staroeckim najprawdopodobniej nie występował kontrast dźwięczności w nagłosie.

Pismo średnie[]

Pod koniec używania pisma starego (z wprowadzonymi ww. literami) glif spółgłoski wygłosowej został skrócony do niewielkiego znaku pisanego nad literą. Zaprzestano także pisania znaku wzdłużenia samogłoski w sylabie otwartej oraz samogłoski „ʌ”. Mówimy wtedy o piśmie średnim, które było etapem przejściowym między pismem staroęmuckim, a późnym pionowym.

Pismo pionowe[]

Pismo późne pionowe wywodzi się z pisma średniego, jest zapisywane od dołu o góry, w pionowych rzędach od lewej do prawej. Nad głównym znakiem spółgłoski nagłosowej lub po obu stronach jego górnej krawędzi znajdują się diakrytyki: po lewej - samogłoski, po prawej - spółgłoski wygłosowej. Z pisma pionowego wywodzi się pismo ęmuckie nowoczesne.

Pismo nowoczesne[]

Główny artykuł: Pismo ęmuckie nowoczesne

Inne sposoby zapisu[]

W połowie XX wieku myślano nad metodą zapisu języka ęmuckiego łatwiejszą od pisma pionowego. Powstał wówczas alfabet ęmucki, nowoczesne pismo ęmuckie oraz interpretacja Hangyla. Najbardziej popularnym rozwiązaniem stało się pismo nowoczesne, bardzo podobne do używanego wówczas pisma pionowego, ale o zmienionym kierunku i pozycji glifów.

Alfabet ęmucki[]

Alfabet ęmucki jest oparty na piśmie pionowym i nowoczesnym, ale bez podziału na spółgłoski nagłosowe i wygłosowe. W oparciu na piśmie wczesnym i cyfrach odtworzono symbole spółgłosek wygłosowych nie mających odpowiedników nagłosowych. Na jego bazie postała także pierwsza romanizacja.

Transliteracja	Obecna romanizacja	IPA
K	k	k
V	v f	v f
R	r	ɾ
T	t	t
M	m	m
P	p	p
S	s	s
Z	z	ʑ
I	'	ʔ
X	ś	ɕ
G	g	ɡ
B	b	b
D	d	d
N	n	n
t	a	æ
e	e	e
x	i	i
l	o	ʌ
h	u	o
p	y	ɯ
J	j	j
W	ogonek	w̃
L	l	l
4	r	ɹ
2	h	h

Hangyl[]

Hangyl	Fonem nagłosowy	Fonem wygłosowy
ㄱ	g	k
ㄴ	n
ㄷ	d	t
ㄹ	ɾ `r`	l
ㅁ	m
ㅂ	v	f
ㅃ	b
ㅅ	s	ɹ `r`
ㅇ	ʔ apostrof	w̃ ogonek
ㅈ	ʑ `z`	j
ㅊ	ɕ `ś`
ㅋ	k
ㅌ	t
ㅍ	p
ㅎ		h

Hangyl	Fonem
ᅡ	æ `a`
ㅓ	ʌ `o`
ㅔ	e
ㅗ	o `u`
ᅳ	ɯ `y`
ㅣ	i

Alfabet łaciński i cyrylica[]

Spółgłoski nagłosowe
IPA	Obecna romanizacja	Dawna romanizacja	Bez- diakrytykówka	Zapis anglosaski	Cyrylica
k	k	k	k	k	к
v	v	v	v	v	в
ɾ	r	r	r	r	р
t	t	t	t	t	т
m	m	m	m	m	м
p	p	p	p	p	п
s	s	sy	s	s	с
ʑ	z	z	z	j	ж
ʔ	'		'	'	ъ
ɕ	ś	s	x	sh	ш
g	g	g	g	g	г
b	b	b	b	b	б
d	d	d	d	d	д
n	n	n	n	n	н
Samogłoski
IPA	Obecna romanizacja	Dawna romanizacja	Bez- diakrytykówka	Zapis anglosaski	Cyrylica
æ	a	e	a	a	ѣ
e	e	é	e	e	е
i	i	i	i	i	і
ʌ	o	a	o	o	а
o	u	o	u	ou	о
ɯ	y	u	y	u	ы
Spółgłoski wygłosowe
IPA	Obecna romanizacja	Dawna romanizacja	Bez- diakrytykówka	Zapis anglosaski	Cyrylica
j	j	j	j	y	й
t	t	t	t	t	т
w̃	ogonek	y	w	m	ў
l	l	l	l	l	л
p	p	p	p	p	п
n	n	n	n	n	н
ɹ	r	ry	r	r	р
ɕ	ś	s	x	sh	ш
f	f	f	f	f	ф
h	h	h	h	h	х
k	k	k	k	k	к