Nie podano opisu zmian |
Nie podano opisu zmian |
||
| Linia 59: | Linia 59: | ||
* '''Instruktyw''' (''-namik'') - sposób typowy dla danej osoby lub przy wykorzystaniu danego przedmiotu |
* '''Instruktyw''' (''-namik'') - sposób typowy dla danej osoby lub przy wykorzystaniu danego przedmiotu |
||
* '''Translatyw''' (''-natik'') - przemiana w daną osobę lub przedmiot |
* '''Translatyw''' (''-natik'') - przemiana w daną osobę lub przedmiot |
||
| − | * '''Partytyw''' (''-mej'') - występowanie danego przedmiotu w części lub niepoliczalnej ilości |
||
| − | |||
| − | ==Lista alfabetyczna poimków zrostowych== |
||
| − | #ak – '''komitatyw''' – występowanie z danym przedmiotem lub osobą |
||
| − | #kik – '''abesyw''' – występowanie bez danego przedmiotu lub osoby |
||
| − | #mej – '''partytyw''' – występowanie danego przedmiotu w części lub niepoliczalnej ilości |
||
| − | #mik – '''prolatyw''' – droga przez dany przedmiot |
||
| − | #namik – '''instruktyw''' – sposób typowy dla danej osoby lub przy wykorzystaniu danego przedmiotu |
||
| − | #natik – '''translatyw''' – przemiana w daną osobę lub przedmiot |
||
| − | #uh – '''inesyw''' – położenie wewnątrz danego przedmiotu |
||
| − | #uhrek – '''elatyw''' – droga z wnętrza danego przedmiotu |
||
| − | #uhtik – '''illatyw''' – kierunek do wnętrza danego przedmiotu |
||
| − | #voh – '''adesyw''' – położenie na powierzchni lub w pobliżu danego przedmiotu |
||
| − | #vohrek – '''ablatyw - delatyw''' – droga z powierzchni lub okolic danego przedmiotu |
||
| − | #vohtik – '''allatyw''' – kierunek na powierzchnię danego przedmiotu |
||
| − | #zuś – '''posesyw''' – posiadanie przez daną osobę |
||
| − | #zuśrek – '''ablatyw - posesyw''' – darowanie rzeczy przez daną osobę |
||
| − | #zuśtik – '''celownik''' – darowanie rzeczy danej osobie |
||
[[Kategoria:Język ęmucki]] |
[[Kategoria:Język ęmucki]] |
||
Wersja z 18:56, 2 lut 2010
Przypadki w języku ęmuckim
Mianownik
Mianownik w języku ęmuckim oznacza podmiot zdania nieprzechodniego (np. Martat sų-tof. – Marta idzie.), agensa (podmiot zdania przechodniego, np. Marek sut Marta-solnį-tof. - Marek widzi idącą Martę). Może zostać dołączony po czasowniku za pomocą spójki -a- (np. Sų-tof-a-Martat), co spotyka się powszechnie w języku mówionym, potocznym; owe formy są częściej tworzone dla czasowników przechodnich niż nieprzechodnich.
Mianownik jest także formą słownikową danego słowa. Końcówki:
- gr. I - t (przed samogłoską a, e, i, u, y)
- gr. II - ot
- gr. III a - spółgłoski l, p, n, r, k, f
- gr. III b - h
- gr. IV a i b - ś, j
Kauzatyw
Czasami niektóre czasowniki przez odpowiednie dopełnienia dalsze (wyrażone przypadkami poimkowymi) przyjmują formę kauzatywną. Wówczas mianownik nie oznacza eksperiensa (podmiotu zdania nieprzechodniego jako osoby odczuwającej czynność), ale sprawcę czynności: Marek Martazuśtik nopu-solnį-tof. - Marek pokazuje Marcie piłkę (dosł. Marek dla Marty widzi piłkę.), a nawet Marek Martazuśtik sutboś-solnį-tof. - Marek pokazuje Marcie, jak iść (dosł. Marek dla Marty widzi chodzenie). Analogicznie można to przedstawić jako Marta Marekzuśrek sutboś-solnį-tof (dosł. Marta od Marka widzi chodzenie), jednak tej drugiej możliwości się zazwyczaj nie stosuje.
Orzecznikownik
Odpowiednia część mowy (najczęściej rzeczownik, przymiotnik lub imiesłów) łączy się z łącznikiem (stała grupa wyrazów) w przypadku orzecznikowym tworząc czasownik. Orzecznikownik służy także do tworzenia przymiotników (po dodaniu sufiksu -myt).
Tworzenie orzecznikownika:
- gr. I - zamiana końcowej spółgłoski -t na nosową półotwartą w̃ zapisywaną ogonkiem lub tyldą
- gr. II - dodanie do końcówki -ǫ
- gr. III a - dodanie do końcówki -tǫ
- gr. III b - zmiana końcówki -h na -tǫ
- gr. IV a i b - dodanie do końcówki -į
Dopełniacz
- Ta sekcja wymaga uzupełnienia
Przypadki poimkowe
W języku ęmuckim występuje specyficzna grupa poimków zrostowych dołączanych do imienia w specjalnym przypadku - postpozytywie. Jest on tworzony w poszczególnych grupach poprzez:
- gr. I - odcięcie końcowej spółgłoski -t
- gr. II - dodanie do końcówki -o
- gr. III a - dodanie do końcówki -to
- gr. III b - zmianę końcówki -h na -to
- gr. IV a - zmianę końcówki -ś na -jśi
- gr. IV b - dodanie końcówki -zi
Miejsca
- Inesyw (-uh) - położenie wewnątrz danego przedmiotu
- Adesyw (-voh) - położenie na powierzchni lub w pobliżu danego przedmiotu
Drogi
- Elatyw (-uhrek) - droga z wnętrza danego przedmiotu
- Ablatyw - delatyw (-vohrek) - droga z powierzchni lub okolic danego przedmiotu
- Prolatyw (-mik) - droga przez dany przedmiot
Celu drogi
- Illatyw (-uhtik) - kierunek do wnętrza danego przedmiotu
- Allatyw (-vohtik) - kierunek na powierzchnię danego przedmiotu
Stanu posiadania
- Posesyw (-zuś) - posiadanie przez daną osobę
- Celownik (-zuśtik) - darowanie rzeczy danej osobie
- Ablatyw - posesyw (-zuśrek) - darowanie rzeczy przez daną osobę
Inne
- Komitatyw (-ak) - występowanie z danym przedmiotem lub osobą
- Abesyw (-kik) - występowanie bez danego przedmiotu lub osoby
- Instruktyw (-namik) - sposób typowy dla danej osoby lub przy wykorzystaniu danego przedmiotu
- Translatyw (-natik) - przemiana w daną osobę lub przedmiot