Słownik romańsko-polski

A

abe /'a.β̞ɛ/ rzecz. żeń., kl. C (← łac. AVIS) — ptak (war. ave)
abira /'a.β̞i.ra/ rzecz. żeń., kl. A (← strrom. *auchila ← łac. AQUILA) — orzeł
adurăre /a.du'rə.rɛ/ czas. przech., kl. II, reg. (← łac. ADORARE) — adorować, uwielbiać, wielbić
acăpare /a.kə'pa.rɛ/ czas. przech., kl. I(a), reg. (← a [= la] + căp, śrdrom.) — kończyć, zakończyć
acăpt /a'kəpt/ rzecz. męs., kl. A (← odczas. acăptere) — zakup; ire pru acăpti — iść na zakupy; curepciunere d'acăpti — robić zakupy
acăptere /a.kəp'tɛ.rɛ/ czas. przech., kl. III, reg. (← łac. ACCAPTARE, a → e dla rozróżnienia z acăpare) — kupować, nabywać
acărizare /a.kə.ri'za.rɛ/ czas. przech., kl. I(b, w poezji czasem Ia), reg. (← a [= la] + cărizitate, strrom.) — pieścić, głaskać
acer /'a.ʧɛr/ zaim. wsk. męs. poj. (aceară /'a.ʧja.rə/ żeń. poj.; aceri /'a.ʧɛ.ri/ męs. mn.; aceare /'a.ʧja.rɛ/ żeń. mn) (← łac. ECCE-ILLUM i pochodne) — tamten
acest /'a.ʧɛst/ zaim. wsk. męs. poj. (această /'a.ʧja.stə/ żeń. poj.; acesti /'a.ʧɛ.sti/ męs. mn; aceaste /'a.ʧja.stɛ/ żeń. mn) (← łac. ECCE-ISTUM i pochodne) — ten
acuperare /a.ku.pɛ'ra.rɛ/ czas. przech., kl. I, niereg. (eu acopăr, ha acuperit) (← łac. *ACCOOPERIRE, reanim. w średniowieczu) — pokrywać, osłaniać, zasłaniać; tot acuperare — osłaniać własnym ciałem
adanc /a'dãk/ przym. (← strrom. adancu ← łac. ADUNCUS) — głęboki
admurz /'ad.murz/ rzecz. męs., kl. A (← odczas. admurzare) — lunch, drugie śniadanie, posiłek spożywany w okolicach południa
admurzare /ad.mur'za.rɛ/ czas. nieprzech., kl. I(a), reg. (← łac. ADMORDERE, e → a w wyniku zrównania z ghentare, cinare) — jeść lunch, drugie śniadanie, posiłek w okolicach południa
adunaciune /a.du.na'ʧju.nɛ/ rzecz. żeń., kl. F (← łac. ADONATIONEM) — 1. zgromadzenie, zebranie, apel; 2. dodawanie
adunare /a.du'na.rɛ/ czas. przech., kl. I(a), reg. (← łac. ADONARE) — gromadzić się, dodawać
afoară /a'fwa.rə/ przyim. (← łac. AD FORAS) — oprócz, poza, z wyjątkiem
agiuta /aʤ'ju.ta/ rzecz. żeń., kl. A (← odrzecz. agiutare) — pomoc, wsparcie
agiutare /aʤ.ju'ta.rɛ/ czas. nieprzech., kl. I(a), reg. (← strrom. *adʒutare ← łac. ADIUTARE) — pomagać, wspierać, asystować przy czymś
agreşte /a'grɛ.ʃtɛ/ rzecz. męs., kl. B (← łac. AGRESTE) — ugór, niekultywowane pole, obszar zdziczały
agru /'a.gru/ rzecz. męs., kl. C (← łac. AGRUM) — uprawa
ai /aj/ rzecz. męs., kl. A (← łac. AILLUM) — czosnek
aib /ajb/ przym. (← łac. ALBUS) — biały
aibăştru /aj'bə.ʃtru/ przym. (← strrom. *alibatru(s) ← łac. ALBUS) — niebieski; aibăştru cum cer — błękitny
aicuor /aj.ku'ɔr/ rzecz. męs., kl. A (← arb. الكحل pod wpływem fr. alcool) — alkohol
aier /a'jɛr/ rzecz. męs., kl. A (← łac. AER pod wpływem fr. aire) — 1. powietrze; 2. aspekt, wzgląd
aierẽ /a'jɛ.rɛ̃/ przym. (← odrzecz. aier) — powietrzny
aieri /'a.jɛ.ri/ przysł. (← łac. AD HERI) — wczoraj
aierigena /a.jɛ.ri'ʤɛ.na/ rzecz. żeń., kl. A (← odrzecz. aier i gena) — tlen
aima /'aj.ma/ rzecz. żeń, kl. A (← łac. ALMA) — duch, dusza, hart ducha
aintaieri /a.in'ta.jɛ.ri/ przysł. (← łac. ANTE AD HERI lub wewn. ainte + aieri) — przedwczoraj
ainte /a'in.tɛ/ przyim. (← łac. ANTE) — przed; ainte ce — zanim
aintebrăţ /a'in.tɛ.brəʦ/ rzecz. męs., kl. A (← łac. ANTEBRACHIUM lub wewn. ainte + brăţ) — przedramię
aiterare /aj.tɛ'ra.rɛ/ czas. przech., kl. I(a), reg. (← łac. ALTERARE) — przerabiać, przeobrazić, wywołać zmiany, zmodyfikować
aiţament /aj'ʦa.mɛ̃t/ rzecz. męs., kl. A (← prawdop. ALTUM 'rzeczy wzniosłe' + MENTE) — powstanie, rewolta, zamieszki
aiurea /a'jur.ja/ zaim. nieokr. (← strrom. *aliure [l]a ← łac. *ALIORE A) — gdzie indziej, gdziekolwiek
aizir /aj'zir/ rzecz. męs., kl. A (← łac. ALNUS zniekszt. przez pol. olsza) — olsza
alt¹ /alt/ zaim. nieokr. męs./przym. (← łac. ALTERUM, skrc. w śrdrom. przez pod. do altre) — inny (war. altru)
alt² /alt/ przym. (← wcz. nwrom. alht ← strrom. *alit ← łac. ALTUS) — wysoki, (geogr.)n górny; aitel cum un pîn, tumt cum un asîn — wysoki jak brzoza, głupi jak koza
altciicun /'alt.ʧij.kun/ zaim. nieokr. (← alt + ciicun) — ktoś inny
altre /'alt.rɛ/ zaim. nieokr. (← alt + re) — coś innego
ambi /'ã.bi/ licz. męs. (ambe /'ã.bɛ/ żeń.) (← łac. AMBAE) — obaj, oboje, obie
ampunere /ã.pu'nɛ.rɛ/ czas. przech., kl. III, niereg. (eu ampunyu, ha ampus) (← strrom. *iamponere ← łac. IMPONERE) — znajdować się, być położonym, sytuować się
amur /a'mur/ przym. (← łac. AMARUS) — gorzki (war. amurg)
anda /'ã.da/ rzecz. żeń., kl. A (← odczas. andare) — jazda, przejażdżka, tryb pracy maszyny
andare /ã'da.rɛ/ czas. przech., kl. I, niereg. (eu andu, ha andat) (← strrom. andtare ← łac. ANDITARE) — jechać, jeździć, (kolokw.) funkcjonować, działać
anepsare /a.nɛ'psa.rɛ/ czas. przech., kl. I(b), reg. (← łac. ANEXARE) — przejmować, zajmować, anektować
antic /'ã.tik/ przym. (← fr. antique ← łac. ANTIQUUS) — starożytny, pradawny, (nie w odn. do ludzi) stary
Antichitate /ã.ti.ci'ta.tɛ/ rzecz. żeń., kl. B (← fr. Antiquité ← łac. ANTIQUITATEM) — starożytność, antyk
antruporogia /ã.tru.pɔ.rɔ'ʤi.ja/ rzecz. żeń., kl. A (← strgr. ἄνθρωπος + λόγος) — antropologia
anyu /'a.ɲu/ rzecz. męs., kl. C (← łac. AGNUS) — jagnię, jagnięcina, (kolokw.) osoba o wątłej budowie ciała
apa /'a.pa/ rzecz. żeń., kl. A (← łac. AQUA) — woda, (kolokw.) gra świateł; apa de fier — (kolokw.) wódka; apa de focu — (lit.) wódka; apa grău — ciężka woda
apacic /a'pa.ʧik/ przym. (← łac. AQUATICUS) — wodny
aparţinere /a.par.ʦi'nɛ.rɛ/ czas. nieprzech., kl. III, niereg. (eu apartenyu, ha aparţinut) (← łac. *APPARTINERE lub ← wł. appartenere) — należeć do, przynależeć do, być częścią czegoś
apcererare /ap.ʧɛ.rɛ'ra.rɛ/ czas. przech., kl. I(b), reg. (← łac. ACCELERARE) — przyspieszać, zwiększać prędkość, (sl.) pędzić
apciune /ap'ʧju.nɛ/ rzecz. żeń., kl. F (← łac. ACTIONEM) — akcja, czyn, przedsięwzięcie apigena /api'ʤɛna/ rzecz. żeń., kl. A (← odrzecz. apa i gena) — wodór
apirtare /a.pir'ta.rɛ/ czas. przech., kl. I, niereg. (eu aper, ha apert) (← łac. *APPERTIRE) — otwierać
apiu /'a.piw/ rzecz. męs., kl. C (← łac. APIUM) — seler
apiţa /'a.pi.ʦa/ rzecz. żeń., kl. A (← zmięk. apa, strrom.) — wódka
aprindere /a.prin'dɛ.rɛ/ czas. nieprzech., kl. III, niereg. (eu aprend, ha aprins) (← łac. APPREHENDERE — 1. uczyć się, przyswajać materiał, zdobywać wiedzę; 2. (arch.) podpalić (cf. aprinderse)
aprinderse /a.prin'dɛr.sɛ/ czas. zwr., kl. III, niereg. (eu mă aprend, s'ha aprins) (← zwr. od aprindere) — zapalić się; aprinderse d'ămor — zapałać miłością
apsa /'ap.sa/ rzecz. żeń., kl. A (← strrom. *apse ← łac. AXIS) — siekiera, topór; apsa muntenă — ciupaga
apşînţa /ap'ʃɨn.ʦa/ rzecz. żeń., kl. A (← łac. ABSENTIA) — nieobecność, brak, absencja
apt /apt/ rzecz. męs., kl. A (← łac. ACTUM, cf. apta) — (w sztuce) akt
apta /'ap.ta/ rzecz. żeń., kl. A (← łac. ACTA, cf. apt) — dokument, akt prawny
apurd /a'purd/ rzecz. męs., kl. A (← łac. AD CORDIS) — akord, zgoda
arăganţa /a.rə'gã.ʦa/ rzecz. żeń., kl. A (← łac. ALLIGANTIA, cf. iegare) — sojusz, przymierze, pakt wojskowy
arc /ark/ rzecz. męs., kl. A (← łac. ARCUS) — łuk
arcata /ar'ka.ta/ rzecz. żeń., kl. A (← fr. arcade, ubezdźw.) — arkada
arce /'ar.ʧɛ/ licz. nieokr. (← łac. ALIQUI) — kilka, niedużo, garstka, niewiele
archeorog /ar.cɛ'ɔ.rɔg/ rzecz. męs., kl. A (← odrzecz. archeorogia) — archeolog
archeorogia /ar.cɛ.ɔ.rɔ'ʤi.ja/ rzecz. żeń., kl. A (← gr. ἀρχή + λόγος) — archeologia
archeorogic /ar.cɛ'ɔ.rɔ.ʤik/ przym. (← odrzecz. archeorogia) — archeologiczny
arcuni /ar'ku.ni/ liczb. nieokr., męs. mn. (arcune /ar'ku.nɛ/ żeń. mn.) (← łac. ALIQUIS UNUS) — kilkoro, paru, trochę
arena /a'rɛ.na/ rzecz. żeń., kl. A (← łac. ARENA) — piasek