| |||||
| Motto: Ojczyzna i prawo | |||||
 | |||||
| Język(i) urzędowy(e) | romański | ||||
| Stolica | Feryczereszt | ||||
| Największe miasto | {{{największe miasto}}} | ||||
| Ustrój Dyktator 1911-29
Dyktator 1929-37 |
dyktatura autorytarna Fernã Puru Ghecub Gianzisu | ||||
| Powierzchnia - całkowita - woda (%) |
287 335 km² 3,5 | ||||
| Populacja - 1935 - gęstość zal. |
26 332 485 91 os./km² | ||||
| Waluta | sestercja = 100 centów (RST)
| ||||
| Strefa czasowa - lato |
UTC{{{utc1}}} UTC{{{utc2}}} | ||||
| Strefa czasowa - lato |
{{{scz1}}} UTC{{{scz2}}} | ||||
| {{{niezależność}}} {{{wydarzenia}}} |
{{{daty}}} | ||||
| Hymn państwowy | Pătriala nostra | ||||
| Kod ISO | RM | ||||
| Nr kierunkowy | +{{{tele}}}
| ||||
| Etnonim - polski - lokalny |
Romańczyk, Romanka, Romańczycy rumã, rumană, rumani | ||||
| {{{przypis}}} | |||||
Statel Nou (rom. Nowe Państwo, wym. MAF: ['statɛl nɔw]) to nazwa romańskiego reżimu autorytarnego wprowadzonego 16 czerwca 1911 na skutek wymierzonej w monarchię rewolucji. Ideologia Nowego Państwa, w dużej mierze inspirowana faszyzmem, została utworzona przez Fernã Puru i rozwinięta przez jego następcę, Ghecuba Gianzisu.
Geneza[]
Rozwój gospodarczy Romanii w końcu XIX wieku – wzmożona industrializacja, rozwój miast, zwiększenie wydobycia, budowa dróg i kolei – wiązał się ze znacznym wzrostem zadłużenia zagranicznego i stopniową decentralizacją państwa, co nie podobało się elitom. Dynastia Burbonów – obca i z dziedziczną skłonnością do ślepoty – nie była popularna w kraju. Sprzedaż Zaistrza Wenedzie, "obcym Słowianom", również nie pozostała bez wpływu na wydarzenia w Romanii i doprowadziła do znacznego pogorszenia jej reputacji względem innych państw remańskich Jaruzji, zwłaszcza Scytii.
Fernã Puru wywodził się z burżuazji, był dobrze wykształcony i doskonale zdawał sobie sprawę, że królestwo stąpa po cienkiej linie i nie dość, że może w każdej chwili z niej spaść, to jeszcze sama lina jest na tyle nadwyrężona, że pewnie pęknie. W swoim dziele, "Przyszłość bez korony", opisał swoją wizję sprawnie funkcjonującego państwa, w którym nie było miejsca na "anachroniczny podział klasowy" i "puste dworskie konwenanse". Opublikowana w 1907 roku, książka ta szybko została wycofana ze sprzedaży przez cenzora, jednak wiele egzemplarzy i przedruków krążyło na czarnym rynku aż do rewolucji, gdy druk został wznowiony.
Puru spodziewał się drugiej rewolucji ludowej i uważnie obserwował wydarzenia w kraju, chociaż, co wielokrotnie wspomina zarówno on sam w swojej autobiografii, jak i badacze, zajmujący się epoką Statel Nou, nigdy nie zamierzał zostać dyktatorem. Miał jedynie nadzieję, że jego publikacja będzie miała pewien oddźwięk, a jego postulaty odbiją się na polityce nowego państwa.
Główne zasady[]
Doktryna Statel Nou była oparta na faszyzmie i dzieliła z nim wiele cech. Sprzeciwiała się demokracji i głosiła kult państwa, stawiając ojczyznę i jej dobro na pierwszym miejscu hierarchii wartości. Stała w opozycji do komunizmu i liberalizmu, zakładając centralizację gospodarki, ale odrzucając kolektywizację i przekazywanie władzy klasie robotniczej. W przeciwieństwie do faszyzmu, nie była jednak militarystyczna, nie spełniała też wszystkich warunków potrzebnych do uznania rządów obu dyktatorów za totalitarne.
Nacjonalizm nie był istotną częścią doktryny Statel Nou. Niemniej, separatystyczne ruchy na ziemiach namszańskich, wchodzących podówczas w skład Romanii, bezlitośnie tłumiono, gdyż mogły doprowadzić do rozpadu państwa – a tym samym zaprzeczyć wartości ojczyzny jako najwyższego dobra. W czasach Puru, gdy oprócz Romańskiej Partii Faszystowskiej istniały jeszcze inne partie o zmarginalizowanym znaczeniu, istotną częścią doktryny był populizm. Gianzisu, wprowadzając system jednopartyjny, rozwinął ją do kultu państwa, zbliżając ustrój kraju do właściwego faszyzmu.
Rumania puriştă[]
Hasło Rumania puriştă – Romania oczyszczona – stało się motywem przwodnim polityki Gianzisu pod koniec jego rządów, w latach 1934-37. Głosiło ono, że ojczyzna stanie się najwyższym dobrem, większym niż Bóg, jeżeli będzie jednolita pod względem narodowym. Odnalezione po Wielkiej Wojnie dokumenty zakładały budowę sieci "obozów nacjonalizujących" dla przedstawicieli innych narodowości. Rozpoczęcie prac było planowane na rok 1938, jednak dyktator nie doczekał tego roku, a realizacja nowego programu romanizacyjnego zakończyła się na kilku pokazowych rozstrzelaniach Namszan w Rawie, Czusiewicach i Şpiritel Sã i Greków w Konstancji.