Nie podano opisu zmian |
|||
Linia 374: | Linia 374: | ||
| |
| |
||
|diabeł |
|diabeł |
||
+ | |} |
||
+ | |||
+ | == {{IPA|ts-}} == |
||
+ | |||
+ | {| style="margin: 12px; cellpadding="4" |
||
+ | | |
||
+ | |{{IPA|tsp-}} |
||
+ | | |
||
+ | |? |
||
+ | |- |
||
+ | | |
||
+ | |{{IPA|tsk-}} |
||
+ | | |
||
+ | |? |
||
+ | |- |
||
+ | | |
||
+ | | |
||
+ | |{{IPA|tskl-}} |
||
+ | |ckliwy |
||
+ | |- |
||
+ | | |
||
+ | |{{IPA|tsf-}} |
||
+ | | |
||
+ | |cwał |
||
+ | |- |
||
+ | | |
||
+ | | |
||
+ | |{{IPA|tss-}} |
||
+ | |tsunami |
||
+ | |- |
||
+ | | |
||
+ | |{{IPA|tsm-}} |
||
+ | | |
||
+ | |cmokać |
||
+ | |- |
||
+ | | |
||
+ | |{{IPA|tsn-}} |
||
+ | | |
||
+ | |cnota |
||
+ | |- |
||
+ | | |
||
+ | |{{IPA|tsɲ-}} |
||
+ | | |
||
+ | |? |
||
+ | |- |
||
+ | | |
||
+ | |{{IPA|tsr-}} |
||
+ | | |
||
+ | |? |
||
+ | |- |
||
+ | | |
||
+ | |{{IPA|tsl-}} |
||
+ | | |
||
+ | |cle |
||
+ | |- |
||
+ | | |
||
+ | |{{IPA|tsw-}} |
||
+ | | |
||
+ | |cło |
||
+ | |- |
||
+ | | |
||
+ | | |
||
+ | |{{IPA|tsj-}} |
||
+ | |cyjanek |
||
+ | |} |
||
+ | |||
+ | == {{IPA|dz-}} |
||
+ | |||
+ | {| style="margin: 12px; cellpadding="4" |
||
+ | | |
||
+ | |{{IPA|dzb-}} |
||
+ | | |
||
+ | |dzban |
||
+ | |- |
||
+ | | |
||
+ | |{{IPA|dzv-}} |
||
+ | | |
||
+ | |dzwonić |
||
|} |
|} |
||
Wersja z 11:23, 21 maj 2010
Celem tego mini-projektu jest opisanie struktury sylaby w j. polskim poprzez zgromadzenie wszelkich możliwych struktur nagłosu i wygłosu, z przykładami. Najprostszym sposobem zrozumienia tego zbioru jest przyjrzenie się mu.
- Parę ważnych informacji dla osób mających ochotę dodać coś do artykułu
- Podstawową "jednostką" jest pierwsza/ostatnia głoska nagłosu/wygłosu (pierwszy szereg), następnie pod nią, możliwe głoski występujące przed nią/po niej (drugi szereg), i dalej, w trzecim szeregu, dalsze możliwe głoski przed/po.
- Kolejność głosek określają dwa czynniki:
- Po pierwsze: sposób artykulacji (zwarte i afrykaty, szczelinowe, nosowe, apoksymanty, półsamogłoski)
- Po drugie: miejsce artykulacji (od "lewej" tabelki IPA - wargowe i wargowo-zębowe, zębowe i dziąsłowe, zadziąsłowe, twardopodniebienne, miękkopodniebienne)
- Żeby nie tworzyć czwartego szeregu (głównie dla spółgłosek zmiękczonych, patrz niżej), zbitki czterogłoskowe również trafiają do trzeciego szeregu.
- Zasady przyjęte przy tym opisie
- W wypadku wygłosu, opisywane są tylko nagłosy bezdźwięczne (dźwięczne są uznane za alofony przed innymi spółgłoskami dźwięcznymi)
- Wyjątkiem od powyższego są przykłady, w których może istnieć kontrast spółgłosek dźwięcznych / bezdźwięcznych przed ostatnią spółgłoską, niebędącą obstruentem. Wersje dźwięczne zaznaczane są wtedy kursywą.
- Alofony spółgłosek nosowych ("glajdy") po samogłoskach nosowych i przed spółgłoskami szczelinowymi są opisane jako spółgłoski nosowe, czyli gęś to /geɲɕ/, nie /gɛ̃ȷ̃ɕ/.
- Spółgłoski zmiękczone są opisane jako spółgłoska twarda plus /j/.
- Konsekwencją tego jest to, że niekiedy podane zbitki mogą występować jedynie przed /i/, np. dźwig (zbitka /dʑv/ raczej nie występuje gdzie indziej niż przed /i/, no chyba, że znajdzie się jakiś dźwięczny odpowiednik ćwoka)
- I wreszcie, zasady dotyczące przykładów
- Wszystkie przykłady nagłosu i wygłosu muszą mieć dany nagłos/wygłos na początku/końcu wyrazu, aby istnienie takiej struktury nagłosu/wygłosu było jednoznaczne.
- Pojedyncze spółgłoski zostają bez przykładu.
- Najlepsze przykłady to słowa rdzennie polskie.
- Najlepsze są rzeczowniki w mianowniku i/lub bezokoliczniki, czyli jeżeli takowe istnieją, powinny wziąć górę nad np. czasowniki w trybie rozkazującym czy rzeczownikami r. żeńskiego w dopełniaczu l.mn.
- Jeżeli zamiast przykładu wstawiony jest znak zapytania, znaczy to, że słowo takie powinno być teoretycznie możliwe, ale autor nie znalazł przykładu. :)
- W wypadku braku przykładu na nagłos, złożonego z jednego słowa, można wstawić przykłąd złożony z dwóch słów, z których pierwsze jest spółgłoską w lub z (ale już nie k!), np. hipotetycznie, z dala dla /zd/.
- Jeżeli w niektórych słowach dozwolona jest asymilacja miejsca lub nie (np. zdzielić), dopuszczalne są oba warianty.
- Jeżeli znajdziecie przykład, który jest lepszy od wstawionego, lub przykład na strukturę pozbawioną przykładu, poprawiajcie!
Nagłosy
p-
pt- | ptak | ||
ps- | psy | ||
pst- | ? | ||
pstʂ- | pstrzyć | ||
pstr- | pstrykać | ||
pʂ- | przyjaciel | ||
pʂtʂ- | pszczoła | ||
pɕ- | psiak | ||
pɕtɕ- | ? | ||
px- | pchać | ||
pxn- | pchnąć | ||
pxl- | pchle | ||
pxw- | pchła | ||
pn- | pnącze | ||
pɲ- | pnie | ||
pr- | próba | ||
pl- | pluskać | ||
pw- | pług | ||
pj- | pies |
b-
bz- | bzyczeć | ||
bzd- | bzdura | ||
bʐ- | brzydki | ||
bʐd- | brzdąc | ||
bʐdʐ- | bżdżąc | ||
bʑ- | bzik | ||
bʑdʑ- | bździągwa | ||
br- | brać | ||
bl- | bluźnić | ||
bw- | błachy | ||
bj- | bies |
t-
tk- | tkać | ||
tf- | twój | ||
tfj- | twierdza | ||
ts- | tsunami | ||
tʂ- | trzymać | ||
tʂtɕ- | trzcina | ||
tʂp- | ? | ||
tʂpj- | trzpiot | ||
tx- | tchu | ||
txn- | tchnąć | ||
txɲ- | tchnienie | ||
tm- | ? | ||
tn- | tnący | ||
tɲ- | tnie | ||
tr- | trochę | ||
trf- | trwać | ||
tl- | tlen | ||
tw- | tło | ||
tj- | tiul |
d-
dg- | ? | ||
dv- | dwa | ||
dvj- | dwie | ||
dʐ- | drzewo | ||
dʐv- | drzwi | ||
dm- | dmuchać | ||
dmj- | dmie | ||
dn- | dno | ||
dɲ- | dnie | ||
dr- | drapać | ||
drg- | drgać | ||
drgn- | drgnąć | ||
drv- | drwal | ||
drvj- | drwienie | ||
dl- | dla | ||
dw- | dłuto | ||
dj- | diabeł |
ts-
tsp- | ? | ||
tsk- | ? | ||
tskl- | ckliwy | ||
tsf- | cwał | ||
tss- | tsunami | ||
tsm- | cmokać | ||
tsn- | cnota | ||
tsɲ- | ? | ||
tsr- | ? | ||
tsl- | cle | ||
tsw- | cło | ||
tsj- | cyjanek |
== dz-
dzb- | dzban | ||
dzv- | dzwonić |
s-
sk- | skoro | ||
skf- | skwar | ||
skfj- | skwierczeć | ||
skt- | z którego | ||
skʂ- | skrzek | ||
skɕ- | z książki | ||
skm- | skminić | ||
skmj- | z kmieciem | ||
skn- | sknera | ||
skr- | skraść | ||
skl- | sklep | ||
skw- | skłamać | ||
skj- | Skierniewice | ||
st- | stać | ||
stf- | stworzyć | ||
stfj- | stwierdzić | ||
stʂ- | strzelać | ||
str- | strona | ||
stl- | stlały | ||
stw- | stłaczać | ||
stɕ- | z cienia | ||
sx- | schody | ||
sxf- | schwytać | ||
sxn- | schnąć | ||
sxɲ- | schnie | ||
sxr- | schrupać | ||
sxl- | schlać się | ||
sxw- | schładzać | ||
sxj- | z hieną | ||
sm- | smak | ||
sn- | snu | ||
sr- | sromotny | ||
sl- | slalom | ||
sw- | słyszeć |
z-
zb- | zbuntowany | ||
zbj- | zbierać | ||
zd- | zdumiany | ||
zdʐ- | z drzewa | ||
zdv- | zdwoić | ||
zdvj- | z dwiema | ||
zdr- | zdrowy | ||
zdl- | ? | ||
zdw- | zdławić | ||
zdj- | zdjąć | ||
zdʑ- | zdzielić | ||
zg- | zgaga | ||
zgv- | zgwałcić | ||
zgvj- | z gwiazd | ||
zgʐ- | zgrzytać | ||
zgr- | zgruchotać | ||
zgl- | z glana | ||
zgw- | zgładzić | ||
zgj- | zgiąć | ||
zvj- | związać | ||
zʐ- | zrzucać | ||
zm- | zmoknąć | ||
zmj- | zmienić | ||
zn- | znak | ||
zɲ- | znicz | ||
zr- | zrobić | ||
zl- | zleźć | ||
zw- | zły | ||
zj- | zjeść |
Wygłosy
-t
-pt | Kopt | ||
-kt | pakt | ||
-ŋkt | punkt | ||
-ft | haft | ||
-st | most | ||
-ʂt | maszt | ||
-nʂt | kunszt | ||
-rʂt | herszt | ||
-nt | kąt | ||
-rt | kort | ||
-lt | palt | ||
-wt | gwałt | ||
-jt | bajt |
-ts
-fts | szewc | ||
-sts | ? | ||
-nts | chcąc | ||
-rts | kwarc | ||
-lts | filc | ||
-wts | ? | ||
-jts | bejc |
-tʂ
-ʂtʂ | płaszcz | |||
-nʂtʂ | gąszcz | |||
-rʂtʂ | barszcz | |||
-rtʂ | warcz | |||
-ltʂ | walcz | |||
-wtʂ | Wałcz | |||
-jtʂ | pejcz |
-tɕ
-ptɕ | babć | ||
-ɕtɕ | paść | ||
-ɲɕtɕ | pięść | ||
-rɕtɕ | garść | ||
-jɕtɕ | wejść | ||
-ɲtɕ | pięć | ||
-rtɕ | karć | ||
-ltɕ | ? | ||
-wtɕ | żółć | ||
-jtɕ | znajdź |
-k
-sk | blask | ||
-ŋk | bank | ||
-rk | park | ||
-lk | walk | ||
-wk | pułk | ||
-jk | strajk |
-f
-tf | tratw | ||
-ntf | klątw | ||
-rtf | martw | ||
-kf | sakw | ||
-ŋkf | bźdźągw | ||
-xf | żuchw | ||
-rf | harf | ||
-lf | malw | ||
-wf | żółw | ||
-jf | sejf |
-x
-nx | węch | ||
-rx | wierch | ||
-lx | olch | ||
-wx | dziołch | ||
-jx | wajch |
-m
-gm | flegm | ||
-sm | pasm | ||
-zm | komunizm | ||
-xm | drachm | ||
-rm | alarm | ||
-lm | palm | ||
-wm | traum | ||
-jm | sejm |
-r
-pr | Cypr | ||
-br | bóbr | ||
-tr | wiatr | ||
-ntr | kontr | ||
-dr | kadr | ||
-ndr | chandr | ||
-kr | masakr | ||
-gr | ogr | ||
-xr | ochr | ||
-mr | klamr | ||
-wr | dinozaur |